Bezoek aan Gromo
Elke Italiëliefhebber die regelmatig door zijn favoriete land reist, kent wel dat typische fenomeen. Je komt ontelbare stadjes tegen die er stuk voor stuk onooglijk uit zien en waar je normaliter geen minuut zou doorbrengen. Tot je de gelegenheid krijgt van naderbij kennis te maken. Dan blijkt dat onooglijke stadje plots te bulken van de historische en architectonische schoonheid. Zo overkwam het mij verschillende keren in de Val Seriana. Hier mijn verhaal over Gromo.
Gromo vind je op zo’n 40 km ten noorden van Bergamo. Om het te bereiken, moet je de SS 671, de zeer drukke verbindingsweg tussen Bergamo en Clusone, verlaten in Ponte della Selva. Heel wat mensen die in Milaan en Bergamo werken, hebben hun (tweede) verblijf in het noorden van de provincie. Het is dan ook geen goed idee om op vrijdagmiddag de weg richting noorden te nemen.
Slechts twee gemeenten in de provincie Bergamo mogen het kwaliteitslabel Bandiera Aranciona van de Touring Club Italiano voeren: Clusone, dat we elders op deze website en in deze serie beschrijven, en het 10 km noordelijker gelegen Gromo. Dit middeleeuwse stadje is in zijn oude kern bijzonder authentiek bewaard gebleven. Met name Piazza Dante, met het Castello Ginami, het Palazzo Milesi en het Chiesetta di San Gregorio, lijken nauwelijks aangetast door de tijd.
Palazzo Milesi
Het Palazzo Milesi, gebouwd in de 15e eeuw, is bekleed met grijs geaderd marmer uit de nabijgelegen steengroeven van Ardesio. De voorgevel met de omlijstingen van de ramen is bewaard gebleven, evenals de balken die het plafond vormen van de centrale hal op de eerste verdieping. Twee buitengalerijen dateren het gebouw op de eerste helft van 1400. In het begin behoorde het toe aan de familie Ginami, vervolgens aan de Franzini’s en Scacchi’s, en ongeveer tot het einde van 1700 aan de familie Milesi.
Een ronde fontein in wit marmer, die reeds vermeld wordt in enkele documenten van 1399 siert het plein voor het palazzo in barokstijl. In 1924 verkochten de Milesi’s het paleis aan de plaatselijke overheid, met inbegrip van vele documenten uit de collectie Valerio Milesi. Tegenwoordig zijn in het palazzo de kantoren van het gemeentebestuur en de toeristische dienst ondergebracht.
Op de bovenste verdiepingen bevindt zich het Museo delle armi bianche e delle pergamene en het Eco-Naturalistisch museum. In de Middeleeuwen kende Gromo een hoogconjunctuur. In die mate zelfs dat men het stadje “het kleine Toledo” noemde. Het stadje stond immers bekend om zijn vakbekwame ijzersmederijen en, daaraan gekoppeld, zijn wapenmakerijen.
Wapenmuseum
De geschiedenis van deze wapenproductie vind je terug in het reeds vermelde Museo delle Armi Bianche e delle Pergamene. Bij de zogenaamde ‘witte’ wapens moet je denken aan ‘zilveren’ wapens die schitteren in de zon. Denk aan lansen, hellebaarden, schilden en harnassen. De collectie van het museum toont heel wat fraai wapengerei uit die periode.
Zo plots als de steile opgang van Gromo kwam er een bruusk einde aan deze voorspoedige periode. Op 1 november 1666 schoof een massa aarde door een aardverschuiving vanaf de bovenliggende berg in de kreek Goglio. De catastrofe vernietigde liefst 27 hoogovens voor de vervaardiging van ijzer. Bovendien lieten 67 mensen het leven. Er volgde een periode van grote hongersnood en ellende. Toen de streek eindelijk van de ramp bekomen was, bleek er nog amper vraag naar steekwapens. Ze waren intussen verdrongen door in Duitsland vervaardigde vuurwapens. Zo kwam voor Gromo een einde aan een periode van rijkdom en welvaart.
Het Castello Ginami, gebouwd op een uitloper van een rots, domineert het dorp door zijn hoge positie. Kenmerkend is de imposante wapentoren, die in de loop der eeuwen vrijwel intact is gebleven. Het kasteel huisvest tegenwoordig een restaurant.
