Een onnoemelijk aantal rivieren doorkruist Le Marche van west naar oost. Ze kronkelen zich een weg door het idyllische landschap om onherroepelijk uit te monden in de Middellandse zee. Het levert het typische landschap op van deze regio, met valleien waar de heuvels nooit veraf zijn. De dorpjes en stadjes zijn vaak op een heuveltop gebouwd, terwijl de valleien waar mogelijk ontgonnen worden door de lokale landbouwers.
Zo ook de Aso en zijn vallei. De Aso vormt voor het grootste deel de natuurlijke grens tussen de provincies Ascoli Piceno en Fermo. De Val d’Aso wordt “de tuin van de Marken” genoemd. De vallei van de Aso strekt zich uit van de Monte Sibillini in het westen tot aan de Adriatische kust. De rechteroever behoort tot de provincie Ascoli Piceno. Wij focussen even op de linkeroever, die deel uitmaakt van de provincie Fermo. Je vindt er alles wat Italië voor ons als bezoeker zo aantrekkelijk maakt: kunst, cultuur, geschiedenis en… lekker eten. Starten doen we met een vleugje historie.
Hellenistisch heiligdom, Monte Rinaldo
In het gehucht La Cuma, behorend tot de gemeente Monte Rinaldo, legden archeologen tussen 1957 en 1962 gedeeltelijk het gebied bloot dat nu genoemd wordt de Area Archeologica del Santuario Ellenistico Romano “La Cuma”.
Op de site vond men de monumentale resten van een heiligdom uit de 2e tot 1e eeuw voor Christus, naast recentere gebouwen uit de keizerlijke periode. Waarschijnlijk gaat het om een villa die gebouwd werd op de ruïnes van het heiligdom toen dit in onbruik was geraakt. Aardbevingen, aardverschuivingen, maar ook roofpartijen bemoeilijkten het werk van de vorsers voor preciseringen.
Het bestaat uit een portiek, een tempel en een rechthoekig gebouw met onduidelijke bestemming. De portiek heeft een dubbele zuilenrij in Ionisch-Italische stijl. De ligging tussen twee rivieren en de aanwezigheid van goten en watervoorziening binnen het complex suggereren dat het bestemd was voor de “sanatio”, een therapeutische cultus. Deze hypothese wordt verder versterkt door de bewezen – maar niet opgegraven – aanwezigheid van een put gelegen tussen portiek en tempel. Welke godheid men vereerde, is onduidelijk. Maar dat het element water een rol speelde, staat vast.
Tal van voorwerpen, opgegraven op de site, worden bewaard en tentoongesteld in het Museo Archeologico del Santuario Ellenistico di Cuma, dat sinds 2008 ondergebracht is in de ontwijde Chiesa Del Crocifisso. En net als bij de opgravingen van Suasa vermoedt men ook hier dat zich nog heel wat verborgen schatten onder de grond bevinden. Deze werden zelfs al deels gelokaliseerd. Het blijft wachten op fondsen of het Europese manna om de spade opnieuw in de grond te steken.
Petritoli
Dit stadje in de Val d’Aso op een heuvel van 358 m is gesticht door monniken in de 10e eeuw als Castel Rodolfo. Wat we nu kennen als het historisch centrum dateert van de middeleeuwen. Het binnenkomen in de stad is al behoorlijk spectaculair. Je gaat dan immers onder de drie ogieven uit de 19e eeuw door. In een voormalig Clarissenklooster is nu het Palazzo Communale ondergebracht. Het huisvest nog steeds een 17e eeuws houten koor. Naast het Palazzo Vitali, gebouwd in Gotisch-Venetiaanse stijl, vind je één van de meer dan honderd theaters uit Le Marche. Ook in Petritoli is het Teatro dell’Iride bijzonder goed geconserveerd gebleven. Een ware lust voor het oog!
Het Teatro dell’Iride, gebouwd tussen 1873 en 1877, werd ontworpen door Giuseppe Sabbatini. Salomone Salomoni en de schilder Nunzi decoreerden het. Qua vormgeving en indeling is het geïnspireerd op het Teatro della Fortuna uit Fano. Dat gold indertijd als het meest innovatieve. In de naoorlogse jaren organiseerde men er vooral filmprojecties. Helaas viel het doek in 1957 over het theater. Deze winterslaap duurde liefst tot in 1982. Toen restaureerde men het theater in zijn originele staat. Men gebruikte het daarna voor voorstellingen van proza, muziek en theater. Zo vindt er driejaarlijks de internationale hobowedstrijd “Concorso Giuseppe Tomassini” plaats. De wedstrijd is vernoemd naar de in Petritoli geboren en in 1987 overleden hoboist met internationale allure. Tomassini speelde onder leiding van grote dirigenten als Leonard Bernstein en Herbert von Karajan.
Torre civica en drukkerij
Op het hoogste punt van het stadje, aan Piazza Rocca, vind je de Torre civica. Wat deze toren origineel maakt, is dat de basis rechthoekig is, het middengedeelte achthoekig en de toren tenslotte rond. Ondanks het feit dat we niet zo tuk zijn op grote hoogte, vonden wij het uitzicht vanop de toren bijzonder spectaculair. Vergeet niet op hetzelfde piazza even binnen te springen in de studio van kunstschilder Franco Tizi, die bij mooi weer steevast zijn doeken buiten tentoonstelt.
Wat de oude drukkerij van Fabiani, op loopafstand van het theater, aan economisch belang verloor door de opkomst van betere druktechnieken en informatica, heeft het aan belang gewonnen op didactisch vlak. Immers, de bewaring van oude technieken en nog steeds werkende originele machinerie maakt van de drukkerij een drukbezochte plaats voor schoolkinderen en studenten die een grafische opleiding volgen.
Petritoli is erg in trek voor huwelijken met internationaal karakter. Eerst vonden Duitse, Franse en Nederlandse koppels hun weg naar dit fraai ogend en fotogeniek dorpje. Vandaag de dag komt men zelfs vanuit Australië of het Verre Oosten zijn huwelijk in het kleine Petritoli bezegelen.
