Mythen, sagen en legendes vind je overal ter wereld, zo ook in de streek rond het Comomeer. In deze reeks komen de oude volksverhalen, die van generatie tot generatie daar zijn doorverteld, weer tot leven.
In het boek Morbegno van Julio Perotti, gepubliceerd in 1922 door de Cooperativa Turistica Pan, vinden we het verhaal van een legendarische figuur met de naam Pacin Pacino.
Het gaat over een ongrijpbare en bijna mythische figuur over wie onder de boeren allerlei wilde verhalen de ronde deden. Zijn naam suggereert een goedaardig persoon maar in werkelijkheid was het gewoon een struikrover die zelfs voor een moord niet terugschrok. Zijn werkterrein was het gebied rond de grens tussen de Val del Bitto di Albaredo en de Val Brembana.
Volgens de verhalen was hij een soort Robin Hood die vooral alleen de rijken plunderde en als hij kon de armen hielp. Hierdoor deden er allerlei verhalen de ronde, waarschijnlijk vaak met veel overdrijving. Het gevolg was dat boeren met enige trots vertelden dat ze hem hadden gezien, al was het maar zeer kort geweest.
Hij was altijd zwaar gewapend en meestal in de buurt van de San Marcopas of ergens langs de via Priula, die van de pas naar Morbegno liep. En daarbij bleef het niet. In vele berghutten waarvan bekend was dat hij er af en toe kwam, was het gebruikelijk om wat voedsel achter te laten en drank en hout zodat hij in de koude winter maanden onderdak kon vinden en uit kon rusten. Zelfs in tijden waarop de boeren het zelf zwaar hadden en honger leden durfde niemand dit na te laten.
Het gaf ook uitdrukking aan de gevoelens van deze bergbewoners tegen de autoriteiten die wel ver weg waren maar die men als onderdrukkers beschouwde. Het zal ook wel een rol gespeeld hebben dat ze op deze manier zelf een kleinere kans hadden beroofd te worden.
Het gebeurde een keer dat de bandiet bij een gevecht aan de andere kant van de San Marcopas gewond raakte bij een gevecht. Zijn makkers brachten hem naar de Val di Albaredo, waar ze diverse schuilplaatsen wisten. Daarna werd de hulp van een arts ingeroepen. Het was een medicus met een zekere faam omdat hij gewonden had geopereerd van de gevechten bij Solferino en San Martino in 1859, die behoorden tot de bloedigste uit de tijden van de onafhankelijkheidsoorlogen. Zijn naam was Carlo Cotta en deze gaf gehoor aan het verzoek hulp te verlenen in een veilig gelegen stal in het donker en onder strenge geheimhouding. Hij wilde er geen geld voor aannemen maar kreeg als aandenken een betaling een horloge.
Hoe eindigde het verhaal van Pacino? De kronieken vertellen dat hij ten slotte gevangen werd genomen en terechtgesteld. In de volksherinnering bleef hij ook na zijn dood het symbool van de bevrijding van de armen.
