Het Sacro Monte di Varese in Lombardije is de trots van de stad Varese en één van de bedevaartsoorden die absoluut het bezoeken waard is, ook al ben je misschien niet gelovig. In totaal zijn er in Noord-Italië negen van deze ‘heilige bergen’. Daarvan zijn er zeven in Piëmonte (Belmonte, Crea, Domodossola, Ghiffa, Oropa, Orta en Varallo) en twee in Lombardije (Ossuccio aan het Comomeer en Varese).
De ‘Sacro Monti’ zijn groepen van kapellen en andere architectonische voorwerpen die tussen de zestiende en zeventiende eeuw zijn gebouwd en gewijd zijn aan verschillende aspecten van het christelijke geloof.
Naast hun symbolische en spirituele betekenis bezitten ze allen een opmerkelijke schoonheid en zijn ze geïntegreerd in een natuurlijke omgeving van heuvels, bossen en meren. Ze bevatten ook zeer belangrijke artistieke vondsten (fresco’s en beelden). Met deze motivatie registreerde UNESCO in 2003 de “Heilige Bergen van Piemonte en Lombardije” op de Werelderfgoedlijst.
Het Sacro Monte di Varese is zonder meer de meest indrukwekkende van deze groep en zou dan ook op je ‘to-do’-lijst moeten staan als je in de buurt bent.
Korte historie
Al zeer vroeg in de geschiedenis was dit een heilige plek om de Heilige Maagd Maria te aanbidden. Uit oude documenten blijkt dat het Mariabeeld en een bijhorende kapel al sinds de 4e eeuw bovenaan Sacro Monte di Varese aanwezig zijn. Later heeft men de kapel uitgebreid met een klooster waar ook nu nog altijd nonnen verblijven.
In 1604 werd de Via Sacra (of heilige weg), een breed straatkeien pad, op initiatief van de monnik Giovanni Battista Aguggiari aangelegd. Hij wist de abdis van het klooster te overtuigen om naast deze weg veertien kapellen (en drie bogen) te bouwen die gewijd moesten worden aan de Mysteriën van de Rozenkrans. Onder leiding van architect Giuseppe Bernascone werden de beste kunstenaars en beeldhouwers ingezet om dit ambitieuze project uit te voeren, gesponsord door de rijke families uit de regio en de lokale gemeenschap van Varese. De familiewapens aan de voorzijde van de kappellen vormen nog altijd het bewijs van de steun van deze families.
Het bezoek
De Sacro Monte di Varese (met het bovenaan gelegen dorp Santa Maria del Monte) ligt een paar kilometer noordelijk van Varese, pal in de bergachtige omgeving van het Nationale Park ‘Campo Dei Fiori’ en is makkelijk bereikbaar vanuit Varese met het openbaar vervoer of met de auto.
De sportievelingen kunnen opteren om onderaan te parkeren aan de Via Prima Cappella om zo aan de redelijke klim van twee kilometer te beginnen. Tijdens de klim kom je de veertien kapellen tegen. Elk heeft zijn eigen architectuur, verzorgd tot in het kleinste detail, met beeldhouwwerken en schilderijen binnenin. Als je kijkt naar de weergegeven scènes, vergeet dan niet om ook naar de plafondschilderingen te kijken: ze zijn prachtig. Na de laatste kapel sta je voor de klim die naar het ‘Santuario’, het heiligdom, en het dorp Santa Maria del Monte leidt. Dit is de aangewezen route voor de pelgrims die deze plek bezoeken tijdens hun bedevaart. Regelmatig leggen koppeltjes uit Varese en omgeving die gaan trouwen vlak voor de ceremonie deze weg af naar de kerk waarna het huwelijk plaatsvindt.
De minder sportieve mensen kunnen ervoor kiezen om bovenaan in het dorp te parkeren (Piazzale Pogliaghi) en van daaruit via een korte en vlakke wandeling naar het Santuario, te gaan. Via een trap kom je op het terras voor het heiligdom waar een groot standbeeld van Paulus VI je begroet. Het uitzicht vanop het terras over de vallei is adembenemend. Het Santuario zelf is op zich niet erg groot, maar rijk aan fresco’s en kunstvoorwerpen en in de aangrenzende crypte kan je de overblijfselen van de vroegmiddeleeuwse kerk bewonderen, eveneens versierd met verbazingwekkende veertiende-eeuwse fresco’s.
Het dorp en zijn musea
Maar er is nog veel meer te zien. Het dorp Santa Maria del Monte is namelijk ook zonder de heiligdommen een bezoek waard. Het dorp bestaat uit een wirwar van middeleeuwse, vaak overdekte straatjes. Waar je ook terechtkomt op een pleintje of open plek, je wordt overal getrakteerd op een spectaculair uitzicht over het omringende landschap. Op mooie dagen kan je hier een groot deel van de Po-vallei en de bergen van Lombardije tot die van Bergamo en Valtellina zien, alsook de kerkjes en kappellen en de verschillende dorpjes. Aan het einde van de middag wanneer de zon al wat lagerstaat levert dit een prachtig uitzicht op.
Er zijn bovendien twee prachtige musea die een bezoek waard zijn. Het Baroffio Museum bevindt zich naast de ingang van het Heiligdom en bevat Romeinse beeldhouwwerken, middeleeuwse manuscripten en schilderijen, aan het Heiligdom geschonken door Baron Giuseppe Baroffio. Het werd heropend in 2001 en uitgebreid met werken van hedendaagse religieuze kunst.
Ook een bezoek aan het Pogliaghimuseum is een must. Het museum staat in het teken van Lodovico Pogliaghi, een van de belangrijkste kunstenaars die Lombardije rond de 19e eeuw heeft gehad. Van de buitenkant ziet het eruit als een vrij normaal huis, maar dat is niets vergeleken met het interieur. Eenmaal binnen word je ondergedompeld in een groot aantal schetsen en Griekse, Romeinse en Oosterse sculpturen in een unieke en originele mix. Half huis en half artistiek atelier: elke kamer is anders dan de andere en elke deur leidt je naar een wereld apart. De top van het bezoek is de woonkamer met de mal van de deur van de kathedraal van Milaan, misschien wel zijn beroemdste werk.
Eten en slapen
Er zijn verschillende restaurantjes in Santa Maria del Monte. De volgende zijn getest en goedgekeurd:
Al Borducan Romantic Hotel & Restaurant
Buiten een viersterrenhotel is deze plaats ook een zeer goed restaurant. Wat echter vooral opvalt is het prachtige art-deco gebouw en interieur, volledig origineel gelaten. Eenmaal binnengekomen waan je jezelf in de jaren ’30 van vorige eeuw.
Bovendien heb je vanuit de eetzaal een prachtig zicht over de vallei. De titel ‘Romantic’ is zeker op zijn plaats.
Ristorante Montorfano
Iets democratischer van prijs, maar zeker niet minder goed, heeft dit restaurant één enorme troef: een groot terras aan de zijkant van het gebouw waar je een spectaculair uitzicht hebt op de heuvels en het lagergelegen gebied. Wel minder geschikt voor mensen met hoogtevrees!
De omgeving
De omgeving ligt misschien niet in het meest bekende toeristische gebied van Italië, maar dat wil niet zeggen dat er weinig te beleven valt. Bovendien heeft dit het voordeel dat het in de drukke zomerperiodes hier heel wat rustiger kan zijn.
I Laghi
Iedereen kent de populaire meren in Lombardije, zoals Lago Maggiore, Lago D’Orta, Lago di Como en Lago di Garda. Er zijn echter nog verschillende kleinere meren die bezoekers vaak onterecht over het hoofd zien. Nabij Varese zijn er een drietal die naast mekaar liggen: Lago di Varese, Lago de Comabbio en Lago di Monate. Het loont de moeite om een rondrit te maken rond deze meren en van de rust te genieten. Bovendien kan je hier volop watersporten. Er zijn tal van restaurantjes rond de meren. We kunnen bijvoorbeeld Ninfea aanraden, gelegen aan het Lago di Monate. Lekker en betaalbaar eten, en pal gelegen aan het meer is het hier aangenaam verpozen.
Varese
Ook wel ‘la città giardino’ genoemd omwille van zijn vele parken, is Varese een aangename plaats om te bezoeken, te kuieren en natuurlijk ook te shoppen. Tevens zijn er belangrijke musea zoals het Villa Panza (moderne kunst). Uiteraard – hoe kan het ook anders – kan je er uitstekend eten.
MV Agusta
Vlakbij Sacro Monte ligt ook de fabriek van MV Agusta, wel bekend bij de motorliefhebbers. Oorspronkelijk was het bedrijf een fabrikant van enkel vliegtuigen en helikopters, maar onder aanvoering van directeur graaf Domenico Agusta begon men in 1945 ook met de bouw van sportieve motorfietsen. In feite hield MV Agusta zich vanaf 1948 voornamelijk bezig met wegraces, hoewel ze ook straatmodellen en zelfs scooters produceerden. MV Agusta behaalde in diverse klassen in totaal 38 wereldtitels, wat het tot één van de meest zegerijke motorfabrikanten ter wereld maakt. In 1977 stopten ze met de bouw van motorfietsen, maar in 1997 werd het merk nieuw leven ingeblazen met de F4, die een door Ferrari ingenieurs ontworpen motorblok had. De fabriek kan je dus bezoeken. Het volstaat om op voorhand een bericht te sturen.
Volandia
Op een paar kilometer van de luchthaven Malpensa vind je Volandia, het luchtvaartmuseum ontstaan uit de wederopbouw van de historische Caproni-vliegtuigworkshops die hier in 1910 werden opgericht. Hier bevindt zich meer dan 60.000 vierkante meter aan pure industriële archeologie waarmee je een duik kan nemen in de geschiedenis van de luchtvaart. Vluchtsimulators, speelruimtes, videoruimtes en een educatief planetarium maken het bezoek nog interessanter. Er is ook een restaurant.
Als extra troef herbergt Volandia sinds kort ook de befaamde Bertone collectie. Na het faillissement van deze wereldberoemde autodesign firma – bekend van talloze ontwerpen voor o.a. Alfa Romeo, Maserati en Lamborghini – heeft de Italiaanse automobielclub ASI het fabrieksmuseum opgekocht en op deze locatie ondergebracht. Zo heeft men niet alleen de collectie in Italië kunnen houden, maar was er tevens de mogelijkheid om ze permanent aan het publiek te tonen.
Met dank aan Antonio Zaffaroni en Maria Rosa Bianchi van de Associazione Amici del Sacro Monte voor de foto’s en de zeer bereidwillige samenwerking. https://www.amicidelsacromonte.it/ Verdere info kan je ook vinden op http://www. sacromontedivarese.it/
