Nu de Italiaanse muziek weer even in de schijnwerpers staat dankzij de overwinning van Måneskin op het Eurovisiesongfestival 2021, is het voor mij de hoogste tijd om het stof te blazen van enkele Italiaanse popklassiekers. Stuk voor stuk hebben die het in mijn jonge jaren ook tot een zeker hitniveau gebracht.
Vandaag aandacht voor L’italiano van Toto Cutugno.
Toto Cutugno is de artiestennaam van Salvatore Cutugno, geboren op 7 juli 1943 in het Toscaanse Fosdinovo. Met meer dan 100 miljoen verkochte platen wereldwijd is deze Italiaanse singer-songwriter, componist, tekstschrijver en tv-presentator een van de meest succesvolle artiesten uit zijn land.
Sterk is dat hij als performer maar ook als componist de absolute top bereikte. Hij schreef immers diverse hits voor Adriano Celentano. Zo nam hij liefst vijftien keer deel aan het festival van San Remo, zowel solo als in groep. Toch kon hij maar één keer winnen, in 1980. Tien jaar later schreef hij het Eurovisiesongfestival op zijn naam met het lied Insieme: 1992. Daarmee won hij in de redelijk tumutueus verlopen editie van het festival in Zagreb. Samen met Gigliola Cinquetti en de meer recente winnaar Maneskin behoort Cutugno daarmee tot de enige drie Italiaanse winnaars ooit.
Celentano
We verwezen al naar Adriano Celentano. Hij speelt ook een rol in onze zomerhit van vandaag, L’italiano. Cutugno schreef het lied in 1981 immers voor Celentano, maar de Milanese zanger wilde het niet uitvoeren. Met het lied is het inderdaad vaak warm en koud blazen. Het is alsof de Italiaan altijd een beetje een haat-liefdeverhouding met L’italiano heeft gehad.
Hoe verging het immers? Na aandringen bij Celentano besloot Cutugno dan maar zelf zijn lied te brengen in zijn vierde San Remo-deelname op het 33e festival van 1983. Op vrijdag 4 februari in de B-groep bracht hij L’italiano de allereerste keer ooit op een podium, als zeventiende van achttien artiesten. Hij stootte door naar de eindronde en bereikte een al bij al teleurstellende vijfde plaats op zes deelnemers.
Het publiek smaakte het lied wél beter en Cutugno won de Totip-wedstrijd. Met deze speciale publieksprijs waarmee hij 548.085 stemmen haalde, ging hij Gianni Morandi net vooraf. Daarnaast behaalde hij met L’italiano de tweede prijs van de Critici. Qua verkoopssucces in eigen land moest zijn liedje enkel Vacanze romane van Matia Bazar laten voorafgaan. Het lied bereikte de tweede plek in de Italiaanse hitparade, maar werd wel het grootste internationale commerciële succes van het festival van San Remo 1983.
Covers
Vanzelfsprekend werden tal van covers van L’italiano opgenomen. In 1992 was er een versie van Ricchi e Poveri. Zelfs André Rieu waagde zich in 2003 aan een versie die hij bracht in het Toscaanse Cortona. In 2011 mocht Cutugno zijn eigen liedje opnieuw op San Remo brengen ter gelegenheid van 150 jaar Italië. Maar ook versies in andere talen verschenen, in het Fins (door Kari Tapio), Portugees (José Augusto) en Hebreeuws (Doron Mazar).
Inhoud
De inhoud dan. Je zou een beetje kort door de bocht kunnen zeggen dat het lied een opsomming is van de typische goede en slechte kantjes van het land van de laars en zijn bevolking.
Komen onder andere aan bod: de Fiat 600 met blutsen en builen. De nieuwe, modieuze schoenen waar de Italiaan trots op is. Luide muziek binnen handbereik. En uiteraard de passie voor het calcio (met name de moviola of slow motion op zondag tijdens de sportprogramma’s).
Zelfs toenmalig president Sandro Pertini passeert de revue als partizaan (‘un partigiano come presidente’). Kritische verwijzingen zijn er ook, naar het tanend katholiek geloof bijvoorbeeld (‘più donne sempre meno suore’). Of naar het opkomend ‘amerikanisme’ (‘tropp’America sui manifesti’).
Geniet mee van dit alternatief Italiaans volkslied. Volgende week: I treni di Tozeur van Alice e Battiato.
Toto cutugno – L’italiano
Lasciatemi cantare
con la chitarra in mano
lasciatemi cantare
sono un italiano
Buongiorno Italia gli spaghetti al dente
e un partigiano come Presidente£
con l’autoradio sempre nella mano destra
un canarino sopra la finestra
Buongiorno Italia con i suoi artisti
con tropp’America sui manifesti
con le canzoni, con amore,
con il cuore
con più donne sempre meno suore
Buongiorno Italia
buongiorno Maria
con gli occhi pieni di malinconia
buongiorno Dio
lo sai che ci sono anch’io
Lasciatemi cantare
con la chitarra in mano
lasciatemi cantare
una canzone piano piano
Lasciatemi cantare
perché ne sono fiero
sono un italiano
un italiano vero
Buongiorno Italia che non si spaventa
con la crema da barba da menta
con un vestito gessato sul blu
e la moviola la domenica in TV
Buongiorno Italia col caffe’ ristretto
le calze nuove nel primo cassette
con la bandiera in tentoria
e una 600 giù di carrozzeria
Buongiorno Italia
buongiorno Maria
con gli occhi pieni di malinconia
buongiorno Dio
lo sai che ci sono anch’io
Lasciatemi cantare
con la chitarra in mano
lasciatemi cantare
una canzone piano piano
Lasciatemi cantare
perché ne sono fiero
sono un italiano
un italiano vero.
Lasciatemi cantare
con la chitarra in mano
lasciatemi cantare
una canzone piano piano
Lasciatemi cantare
perché ne sono fiero
sono un italiano
un italiano vero.
