Aansluitend op de eerste delen in de reeks “Storia d’Italia”. Dit is het vervolg!
Bouwen voor de eeuwigheid
Is de Via Appia Antica verloren gegaan? Is de Romeinse koningin der wegen een vergeten spoor uit de Oudheid geworden? Neen. De Romeinen bouwden voor de eeuwigheid. Ze bouwden niet alleen letterlijk voor de eeuwigheid maar bouwden met inzicht en visie. Ze kozen zorgvuldig hun trajecten, routes en hun keuzes waren perfect.
Het feit dat de trajecten door de eeuwen heen behouden bleven, of toch bijna, toont dit perfect aan. Met de val van het Romeinse Rijk verdwenen de trajecten niet. Zelfs al was er geen centraal bestuur meer die de lange wegen kundig onderhield, de routes bleven bestaan want ze waren vaak de natuurlijke paden noodzakelijk om op de beste manier steden, dorpen en gebieden met mekaar in verbinding te zetten of te houden.
De Middeleeuwen worden immers al snel de tijden van handel, diplomatie, pelgrimstochten, kruisvaarten enzovoort. De werelden rondom de Middellandse Zee hadden mekaar willens nillens nodig. In oorlog en in vrede. Naarmate het Christendom zich uitbreidde, waren er pelgrimsroutes nodig. Naarmate het pausdom belangrijker werd, moesten bisschoppen uit de Christelijke wereld in Rome kunnen geraken. Naarmate de Christelijke wereld onderlinge steun zocht, was het noodzakelijk om de verschillende hoeken van deze ruimte met mekaar te verbinden.
Kerken en heiligdommen gewijd aan hun persoonlijke heiligen en martelaren namen deze rol op zich. Sint-Jacob van Compostela aan de rand van de westelijke Christelijke wereld, nabij Finistère, nam de bescherming van het Christelijke Spanje op zich ten opzichte van het Moorse, Islamitische rijk op Iberische bodem. Mont Saint-Michel op de rand van het Europese continent speelde een gelijkaardige beschermende rol. De rol van de Heilige Michaël was in dergelijke mate zo belangrijk dat overal in de Christelijke wereld belangrijke en vaak ook beangstigende punten beschermd en gekenmerkt werden door een heiligdom gewijd aan Michaël.
Aartsengel Michaël
In de Alpen tussen Frankrijk en Italië, vandaag op Italiaanse bodem torent de Sacra di San Michele vervaarlijk uit boven de vallei die Frankrijk met Piemonte en de route richting Rome verbindt. In Rome zelf ligt Castel Sant’Angelo, onder de bescherming van dezelfde aartsengel. In Puglia op de hoge berg van de Gargano, het spoor van Italië, torent het stadje Monte Sant’ Angelo uit. Het is één van de belangrijkste Middeleeuwse bedevaartsoorden in Italië en de Middellandse Zee. Opnieuw verwijst de engel naar Michaël.
Wie was trouwens Michaël. Wat was zijn rol? De aartsengelen zijn opperengelen die de taak hebben om de mensheid te beschermen. Meestal hebben ze militaire allures en doden het kwaad. Er zijn 4 aartsengelen. Gabriël, als de brenger van de Blijde Boodschap aan Maria is waarschijnlijk het best bekend. Uriël is de engel die we het minst kennen. Michaël is wel door iedereen gekend. De vierde aartsengel was tenslotte de Heilige Raphael. De vier aartsengelen bewaakten elk een windhoek en zo effectief de wereld.
Het feit dat de heiligdommen gewijd aan Michaël zich bijna steeds op grensposten bevonden, beaamt deze stelling volledig. Op sommige landkaarten is het zelfs mogelijk een rechte lijn te trekken vanuit Engeland via de Mont Saint-Michel in Normandië en via de Sacra di San Michele naar de Monte Sant’Angelo in Puglia.
Men sprak effectief over de Via Micaelica of de Via dell’ Angelo in de Middeleeuwen. Want als de pelgrim overwoog om naar het ultieme doel van elke bedevaart te trekken, namelijk het graf van Christus, dan kon hij beter onderweg evenzeer halt houden bij andere belangrijke plaatsen voor het Christendom.
Iemand die vanuit het noorden vertrok, reisde bijna automatisch via Frankrijk en de vallei van Susa, met de Sacra di San Michele, naar Rome. Vooraleer hij Rome bereikte, passeerde hij waarschijnlijk langs Lucca in Toscana waar hij in het centrum, op het oude Romeinse forum, de San Michelekerk kon bewonderen, de San Michele in Foro. In Rome zou de pelgrim zeker even ademloos staan kijken naar de Engelenburcht, wederom gewijd aan de Heilige Michaël.
Catherine Dupres, geeft geschiedenis en cultuurlessen betreffende Italië, geeft Italiaans, geeft lezingen en is erkende tourguide Italië. Kijk op haar site www.linguacultura.be voor eventueel didactische studiereizen en cursussen gericht op kunst, archeologie en geschiedenis. Verder is Catherine gespecialiseerd in de Middellandse Zee en de Eolische Eilanden. Ontdek ook haar sites: https://fotoblogitaliasiciliaeolie.wordpress.com/ en https://linguaculturablog.wordpress.com/
foto’s:
- Castel Sant’Angelo (1ste foto): author: Roma1314
- Castel Sant’Angelo (2e foto): author: Torbjorn Toby Jorgensen
- Sacra di San Michele: author: Comune di Rifreddo
- San Michele in Foro: author: Luca Aless
