Mythen, sagen en legendes vind je overal ter wereld, zo ook in de streek rond het Comomeer. In deze reeks komen de oude volksverhalen, die van generatie tot generatie daar zijn doorverteld, weer tot leven.
Vrij bewerkt naar Massimo dei Cas
Ook in het dal van de Tartano zijn er vele verschillende verhalen over heksen. Zo vertelt men het volgende over de ‘heks van de Corna’. Het werd verteld door een meisje uit Tartano, dat in dienst was bij een deftige dame in Milaan.
Op de avond van 27 september 1885, zei haar mevrouw, nadat ze zich het avondmaal had laten serveren, tegen haar bediende dat ze zich terugtrok in haar kamer en dat ze door niemand gestoord wilde worden. Ze zei dit zeer doordringend en sloot zich op in haar kamer.
Het meisje ging door met haar gebruikelijke werkzaamheden, de tafel afruimen, de afwas doen en de eetkamer schoonmaken. Het was echter een bijzonder onrustige nacht met heel slecht weer. Boven Milaan goot het van de regen, bliksemflitsen verlichtten de huizen, gevolgd door hevige donderslagen die de ruiten deden trillen.
Nadat ze haar werk had beëindigd bleef het meisje, te onrustig om het te gaan slapen, zitten voor de kachel. Ze dacht aan haar familie en de vele fijne herinneringen, waardoor ze zich wat minder eenzaam en triest voelde. Zo verdiept in haar herinneringen had ze niet gemerkt dat het al heel laat was geworden: het was al twee uur in de nacht.
Ze schrok op, keek naar de kachel die al bijna uitgebrand was en stond op het punt naar bed te gaan. Op dat moment echter hoorde ze vreemde geluiden uit de kamer van haar mevrouw komen. Niet heel luid maar duidelijk en onverklaarbaar. Was mevrouw onwel geworden? Zou er een inbreker zijn? Ze bleef staan en wist niet wat te doen. Toen klonk weer een geluid alsof er iets op de grond viel en ze besloot om te gaan kijken wat er aan de hand was.
Trillend ging ze de trap op hield stil bij de deur, aarzelde weer en bleef luisteren. Eerst bleef het stil toen opnieuw rumoer. Daarop verzamelde ze alle moed, drukte de deurkruk omlaag en opende de deur met een ruk. Die was niet op slot en vloog open waardoor er een schouwspel zichtbaar werd dat ze nooit meer zou vergeten.
In de kamer was niemand dan alleen haar mevrouw. Die lag echter niet in bed, hoewel ze daar wel op zat, hijgend, doorweekt, modderig en met kleding als van een arme bedelaar en ze probeerde uit alle macht een laars uit te trekken die vol modder zat. De andere laars lag al op de vloer. Ze leek echter niet verrast. Ze richtte haar blik niet langer op de laars, die vast leek te zitten aan haar been, maar keek met een koele blik naar het meisje, terwijl ze zei: “Ik had je toch gezegd niet in deze kamer te komen”. Daarna voegde ze er aan toe “Ik was vannacht in jouw streek. Ik heb de Tartano buiten zijn oevers laten treden”. Daarop ging ze door met haar gevecht om de laars uit te trekken.
Daarop rende het meisje weg. Nog diezelfde nacht verliet ze het huis en ging naar het Val Tartano, waar ze begreep wat er gebeurd was. In de nacht van 27 op 28 september 1885 werd het dal getroffen door een verschrikkelijke overstroming.
In het buurtschap Valle, bij de monding van Val Lunga hadden de boeren, terwijl ze als geterroriseerd naar de helling van de Gavet naar de rivier keken een vrouwelijke heks gezien die schrijlings op een enorm rotsblok zat. Het was haar gelukkig niet gelukt om de steenmassa tegen de huizen te laten rollen zoals ze duidelijk van plan was geweest, omdat de massa in het moerassige deel onderaan de helling was blijven steken. En daar is de steen gebleven nog altijd is te zien bij de huizen van Valle, midden in de weide van Gavedo, half onder water. Ze wordt nog altijd de ‘steen van de heks’ genoemd.
Het meisje vertelde wat ze had gezien en de inwoners van het dal legden het verband en concludeerden dat de onverdachte Milanese dame een heks was die zittend op de rots omlaag kwam. Uit vervolgonderzoek besloot men dat de heks uit Milaan naar het Valtellina was gekomen om bij een vergadering van heksen te zijn, heksen die besloten hadden om alle elementen te ontketenen in het Val Tartano. Dit alles gebeurde in 1885. De overstroming had vreselijke gevolgen, een huis in het buurtschap Pila werd weggespoeld door de Tartano en dit kostte het leven aan de vijf vrouwen die daar woonden.
