Legendes uit het Valchiavenna (21): De Zwarte Dood

Het Valchiavenna is het dal van de rivier de Mera, die vanuit de Alpen in zuidelijke richting stroomt en uitmondt aan de noordpunt van het Comomeer. De belangrijkste plaats is Chiavenna, aan de voet van de Alpen. Bij dit dorp beginnen twee routes naar Zwitserland, één over de Splugapas, de ander over de Maloja en Julierpas. Rond Chiavenna en de verschillende zijdalen spelen talloze legendes, waarvan je er hier een kan ontdekken.

Het valt op dat er veel verhalen zijn waarin heksen of duivels een rol spelen. Dit komt ons nu ongeloofwaardig over, maar voor de mensen in die vroegere eeuwen was dit niet het geval. Heksenvervolgingen (inquisitie) vonden in dit hele gebied veelvuldig plaats. Talloze vrouwen eindigden dan ook op de brandstapel.

Vrijwel de hele 17e eeuw speelden pestepidemieën een grote rol in het leven van de bevolking. De bekendste epidemie in het Valchiavenna en het Valtellina was die van 1630, zoals in detail beschreven door Manzoni in zijn boek De Verloofden. Deze epidemie werd meegebracht door de Lanzichenechi die door het Valchiavenna en langs het Comomeer naar Milaan trokken. De soldaten, berucht om hun plunderingen, brachten in dit hele gebied de pest, waardoor er vanaf de zomer van 1629 tot de eerste maanden van 1631 zeer veel dodelijke slachtoffers onder de bevolking vielen. De ziekte bleef niet beperkt tot de lagere delen van de dalen maar bereikte ook de bergdorpen.

Het volgende verhaal speelt in de dorpen Savogno en Dasile, in het Val Bregaglia. De dorpen liggen op de berghelling boven Piuro, waar de bekende watervallen van Aquafraggia zijn. Ze waren tot het eind van de 19e eeuw verdeeld door een sterke rivaliteit. Aan de basis hiervan lagen gebeurtenissen uit de trieste periode van de 17e eeuw, toen de pestepidemie woedde in het Valchiavenna. Vanuit het dal bereikte de pest ook Dasile. Hier deden zich de eerste, maar al te bekende verschijnselen voor: koorts, de beruchte builen, de eerste doden.

In het dorp brak paniek uit, want niemand wist wat de oorsprong van de ziekte was en hoe lang ze zou duren. Er was zelfs de kans dat iedereen in het dorp erdoor getroffen zou worden. Men nam daarom het volgende besluit: Twee jonge mannen werden aangewezen en kregen opdracht het dorp te verlaten en naar de alp Corbia te gaan, waar ze geheel geïsoleerd van de anderen zouden leven. Iedereen kreeg het verbod om ze te benaderen. In het ergste geval zouden alleen deze twee overleven en zouden ze tenminste de veestapel kunnen redden.

De twee mannen, verbijsterd en bezorgd, verlieten daarop het dorp. Ze hadden de opdracht gekregen om regelmatig met grote voorzichtigheid af te dalen tot aan de rotsen boven het dorp om te zien wat daar gebeurde. En dat deden ze. En wat ze zagen was beslist niet geruststellend: Ze zagen steeds minder mensen op straat tot ze op een kwade dag niemand meer buiten zagen. Ze bleven lange tijd op hun post om er zeker van te zijn dat er geen levende ziel meer was, maar er bewogen zich noch mensen noch dieren tussen de huizen van Dasile. Door paniek bevangen en uit wanhoop daalden ze af naar Savogno, het tweelingdorp dat iets lager, aan de overkant van het dal lag. Toen ze echter bij de brug kwamen die de beide kanten van het dal verbond, vonden ze die aan de kant van Savogno verwoest. Ze begrepen dat de inwoners van dat dorp niet alleen geen hulp hadden geboden aan die van Dasile, maar ook de enige verbinding tussen de dorpen hadden verbroken om te verhinderen dat de pest hen bereikte. Ze waren woedend hierover. Uit wraakzucht overlegden ze hoe ze de inwoners van Savogno konden laten betalen voor het egoïstisch gedrag dat ze hadden getoond.

Het duurde niet lang of ze kregen een idee. Ze hadden langs de weg een dode kat gezien en gingen terug naar die plek, gewapend met een lange stok en met grote behoedzaamheid brachten ze het karkas zo naar de rivier en gooiden het naar de overkant. Zo kwamen de ziektekiemen, verspreid door dieren, in het gebied van Savogno en besmetten daar zowel de dieren als de bevolking zodat die op een afschuwelijke manier boetten voor hun schuld.

 

Sluit je vandaag nog GRATIS aan als Italofan!
Over Ruud Metselaar 145 Artikelen
Ruud Metselaar is emeritus hoogleraar van de Technische Universiteit Eindhoven. Hij is al tientallen jaren een vaste bezoeker van het Comomeer en heeft zich in die tijd verdiept in de geschiedenis, het landschap en de kunst van dit gebied. Veel van zijn ervaringen werden gepubliceerd in artikelen, waarvan een groot deel is verwerkt in vijf boeken. Meer informatie kan je vinden op http://comomeerinfo.nl/index.html

Taste-Italy.be maakt gebruik van cookies. Door onze website te bezoeken verklaar je je hiermee akkoord. Meer informatie

De cookie-instellingen op deze website zijn ingesteld op 'cookies toestaan" om de surfervaring te verbeteren. Als je doorgaat met deze website te gebruiken zonder het wijzigen van de cookie-instellingen of je klikt op "Accepteren" dan ga je akkoord met deze instellingen.

Sluiten