Het Valchiavenna is het dal van de rivier de Mera, die vanuit de Alpen in zuidelijke richting stroomt en uitmondt aan de noordpunt van het Comomeer. De belangrijkste plaats is Chiavenna, aan de voet van de Alpen. Bij dit dorp beginnen twee routes naar Zwitserland, één over de Splugapas, de ander over de Maloja en Julierpas. Rond Chiavenna en de verschillende zijdalen spelen talloze legendes, waarvan je er hier een kan ontdekken.
Het valt op dat er veel verhalen zijn waarin heksen of duivels een rol spelen. Dit komt ons nu ongeloofwaardig over, maar voor de mensen in die vroegere eeuwen was dit niet het geval. Heksenvervolgingen (inquisitie) vonden in dit hele gebied veelvuldig plaats. Talloze vrouwen eindigden dan ook op de brandstapel.
In het dialect van de Costa Dei Cech betekent ‘ghet’ kat. In het kleine dorp Cerido, waar vroeger het kasteel van San Nazzaro stond, leeft de herinnering aan dit wezen nog altijd sterk. Men herinnert zich de legende van de Ghetunghèt dat wil zeggen, reuze kat. Renzo Passerini vertelt hierover het volgende verhaal in zijn verzameling “Ghe’era una volta” (Er was eens).
Boven Cerido was een grote, granieten rotswand waarop verschillende rotsgravures zijn gevonden. Er is hier een smalle kloof, zo gaat het verhaal, waar dit fantasiedier zijn hol had. Sommige mensen zeiden dat het een aardmannetje was van ongeveer 80 cm hoog, met puntige, behaarde de oren, lange armen en scherpe, geelachtige ogen die flonkeren bij het vallen van de avond. Men zei dat het een gemeen dier was omdat men er aan toeschreef dat er af en toe een geit of schaap verdween, waarvan de schedel opengescheurd was en de hersens eruit waren omdat het dier daar kennelijk verzot op was.
Vooral kinderen waren er doodsbang voor en de moeders maakten hiervan gebruik als de kinderen niet naar hen luisterden, met een “pas op, of ik geef je aan de Ghetunghèt”.
Meestal werd het dier ’s nachts gezien, vooral op zomeravonden als de breva, de wind die van het Comomeer waait, wat verkoeling brengt in de zomerse warmte: met hun rug tegen de rotswand, zich vasthoudend met hun klauwen, kunnen we deze mysterieuze dieren soms zien, half verborgen in de begroeiing. Wat verbergen ze? Hoe slim zijn ze?
Soms worden ze ook wel overdag gezien in de wijngaarden en de kastanje bossen of tussen de takken van de kastanjebomen, waar ze makkelijk inklimmen. Je ziet echter alleen de snuit met de grote ogen. Je ziet en hoort ze: ze maken een geluid als het miauwen van een kat of ook het blazen als ze geïrriteerd zijn. Als je dit hoort, is het geen goed teken. Voorzichtig zijn en er vandoor gaan is het beste. Je hoort ze echter bijna nooit lopen, zo zacht zijn hun passen.
Niemand heeft ze goed bestudeerd of zich bij hun hol verborgen om iets meer te weten te komen van hun gewoonten. Het mysterie zal echter nooit opgelost worden, want ze zijn al jaren verdwenen. Die erover vertellen hebben deze verhalen van hun grootmoeder, die ze ook weer van hun grootmoeder hoorden.
Toch berusten de verhalen waarschijnlijk op enige werkelijkheid. De beschrijving van het dier doet namelijk denken aan de lynx, waarvan er aan het begin van de 19e eeuw in het Valtellina nog talloze te vinden waren. Ook dit dier bleef bij voorkeur verstopt in kleine rotsspelonken en voedde zich graag met de hersens van zijn prooien, voornamelijk geiten en reeën. Ze kwamen zowel in de Rhetische als in de Orobische Alpen voor, maar zijn nu geheel uitgestorven.
