Het Valchiavenna is het dal van de rivier de Mera, die vanuit de Alpen in zuidelijke richting stroomt en uitmondt aan de noordpunt van het Comomeer. De belangrijkste plaats is Chiavenna, aan de voet van de Alpen. Bij dit dorp beginnen twee routes naar Zwitserland, één over de Splugapas, de ander over de Maloja en Julierpas. Rond Chiavenna en de verschillende zijdalen spelen talloze legendes, waarvan je er hier een kan ontdekken.
Het valt op dat er veel verhalen zijn waarin heksen of duivels een rol spelen. Dit komt ons nu ongeloofwaardig over, maar voor de mensen in die vroegere eeuwen was dit niet het geval. Heksenvervolgingen (inquisitie) vonden in dit hele gebied veelvuldig plaats. Talloze vrouwen eindigden dan ook op de brandstapel.
In het Valchiavenna is er een vallei met een met een bijzondere naam: De Val di Lei, een naam die het best vertaald kan worden als ‘Haar dal’. Over dit dal worden verschillende verhalen verteld, waaronder het volgende dat verscheen van de hand van Martino Fattarelli in Clavenna, nummer 14, 1975.
Eerste verhaal
Het eerste verhaal gaat heel ver terug in de geschiedenis, namelijk naar de tijd van de Romeinen. De hoofdrol hierin speelt de vrouw van een Romeins soldaat, een centurion die in het Val Ferrera lag (nu in Zwitserland). Zij bedroog haar man, die haar dat zeer kwalijk nam en haar op een verschrikkelijke manier strafte: hij sloot haar op in een grot zonder eten en liet haar daar sterven.
Er gingen ruim duizend jaar voorbij voor enkele herders uit Piuro de resten van deze ongelukkige vrouw vonden, boven de Alpen van Scenfio. Hoe men deze geschiedenis heeft kunnen reconstrueren, weten we niet maar de ontdekking maakte een diepe indruk op de bewoners van het dal, die het de naam gaven die aan haar herinnerde. Sinds die tijd hoort men, als de wind waait, klagend gekerm waarvan de herders zeggen dat het de ziel is van de vrouw, een ziel in nood huilend om haar bedrog en haar verschrikkelijke einde.
Tweede verhaal
Een tweede verhaal speelt in een tijd waarin het dal genoot van een bijzonder warm klimaat dat tot grote voorspoed van de inwoners leidde. In die tijd woonde er een prinses, die over een grote rijkdom beschikte. Helaas duren tijden van voorspoed, ook in de fantasiewereld van de legendes, nooit voor eeuwig.
In dit geval eindigde het toen er een slechte tovenaar verscheen die al het goud van de prinses opeiste. In het begin verzette ze zich uit alle macht tegen zijn wil, maar toen hij dreigde het hele dal te laten bevriezen, gaf ze tenslotte toe. Nadat ze al haar goud aan hem had gegeven kwam hij echter met een nieuwe eis. Hij wilde het hele rijk in zijn bezit krijgen. De prinses antwoordde dat ze hem nooit haar prachtige dal zou geven. Deze weigering betekende haar einde want ze werd vermoord door de tovenaar.
Hij was zo kwaadaardig dat hij niet alleen wilde genieten van het dal dat hij zo gewelddadig had gekregen, maar zijn toverkunsten ook aanwendde om haar op een lijkwade van ijs te leggen. Sinds die tijd heeft het dal ter herinnering aan de ongelukkige prinses de huidige naam gekregen.
