Charles Ponzi, leven van een meester-oplichter
Een Ponzischema is een frauduleus opgezet investeringssysteem waarbij het geld van nieuwe beleggers gebruikt wordt om eerdere investeerders uit te betalen. Natuurlijk gaat de kruik maar zolang te water tot ze barst, en vroeg of laat blijven gedupeerden achter, dat kan niet anders. Maar wist je dat de “uitvinder” hiervan een Italiaan was? We vertellen je graag zijn levensverhaal.
Vorige week vertelden we hoe Ponzi bij Banco Zarossi verzeild geraakte. De eigenaar ervan ontvreemdde geld van zijn investeerders, waarop de bank failliet ging. Ponzi bleef in Montreal en woonde een tijdje bij Zarossi thuis om de in de steek gelaten familie van de man te helpen. Terwijl broedde hij op een plan om terug te keren naar de VS om opnieuw te beginnen. Berooid als Ponzi was, bleek dat niet eenvoudig.
Uiteindelijk liep hij het kantoor binnen van een voormalige klant van Zarossi, Canadian Warehousing. Toen hij er niemand aantrof, schreef hij zichzelf een cheque uit van $423,58 in een chequeboek die hij vond. Daarbij vervalste hij de handtekening van Damien Fournier, een directeur van het bedrijf.
Toen de politie hem oppakte omdat ze zijn grote uitgaven hadden opgemerkt nadat de vervalste cheque was geïnd, stak Ponzi zijn armen uit en zei: “Ik ben schuldig”. Hij bracht uiteindelijk drie jaar door in de St. Vincent-de-Paul Federal Penitentiary, een sombere faciliteit aan de rand van Montreal. In plaats van zijn moeder te informeren over zijn gevangenschap, stuurde hij haar een brief waarin hij zei dat hij een baan had gevonden als “speciale assistent” van een gevangenisdirecteur…
Na zijn vrijlating in 1911 besloot Ponzi terug te keren naar de VS. Maar hij raakte betrokken bij een plan om illegale Italiaanse immigranten de grens over te smokkelen. Hij werd gepakt en bracht twee jaar door in de gevangenis van Atlanta. Hier werd hij vertaler voor de directeur, die brieven van gangster Ignazio “the Wolf” Lupo onderschepte.
Ponzi raakte uiteindelijk bevriend met Lupo. Een andere gevangene, Charles W. Morse, werd een echt rolmodel voor Ponzi. Morse was een rijke zakenman en speculant op Wall Street. Hij hield artsen voor de gek tijdens medische onderzoeken door zeepschaafsel te eten om de schijn van ziekte te wekken. Morse werd al snel vrijgelaten uit de gevangenis. Ponzi niet: hij zat zijn straf uit, en deed zelfs een extra maand omdat hij een boete van $50 niet kon betalen.
Werken in een mijnwerkerskamp en in Boston
Na zijn tweede verblijf in de gevangenis, keerde Ponzi terug naar Boston. Hij bleef rondreizen op zoek naar werk. In de stad ontmoette hij Rose Maria Gnecco, een stenografe, met wie hij trouwde in 1918. Gnecco kwam uit een familie van Italiaans-Amerikaanse immigranten die een kleine fruitkraam hadden in het centrum van Boston.
De volgende paar maanden werkte Ponzi bij een aantal bedrijven, waaronder de kruidenierswinkel van zijn schoonvader en het import-exportbedrijf JR Poole. Hij startte een advertentiefirma op, maar ging failliet. Ponzi nam daarop het fruitbedrijf van de familie van zijn vrouw voor een korte tijd over, maar ook dat ging kort daarna failliet.
Oorsprong van de term “Ponzi-schema” en IRC-schema
Ponzi richtte in de zomer van 1919 een klein kantoor op in Boston, om zakelijke ideeën te verkopen aan contacten in Europa. Hij ontving een brief van een bedrijf in Spanje die een internationale antwoordcoupon (IRC) bevatte. Hierdoor ontdekte Ponzi een zwak punt in het systeem dat hem de mogelijkheid bood om geld te verdienen.
Met postantwoordcoupons kon een persoon in het ene land betalen voor de verzendkosten van een antwoord aan een correspondent in een ander land. IRC’s werden geprijsd op basis van de verzendkosten in het land van aankoop. Ze konden worden ingewisseld voor postzegels om de verzendkosten in het land van inwisseling te dekken. In sommige gevallen verschilden deze waarden, en was er een potentiële winst.
Door de inflatie na de Eerste Wereldoorlog waren de kosten van postzegels in Italië, uitgedrukt in Amerikaanse dollars, aanzienlijk verlaagd. Zo kon je een IRC goedkoop in Italië aankopen. Vervolgens kon deze worden geruild voor Amerikaanse postzegels die een hogere waarde hadden, en kon je die postzegels vervolgens met winst verkopen. Ponzi beweerde dat de nettowinst op deze transacties, na kosten en wisselkoersen, meer dan 400% bedroeg.
Van zodra hij een kans zag, zegde Ponzi zijn baan als vertaler op om zijn IRC-plan uit te voeren. Maar hij had een grote kapitaalinjectie nodig om IRC’s te kopen tegen lager presterende Europese valuta’s. Hij probeerde eerst geld te lenen van verschillende banken. Daarbij de Hanover Trust Company, maar ze waren niet overtuigd en de manager, Chmielinski, weigerde hem geld te lenen.
Ponzi was er de man niet naar om zich daardoor uit het lood te laten slaan. Hij richtte een naamloze vennootschap op om geld op te halen bij het publiek. Hij ging ook naar een aantal van zijn vrienden in Boston. Hen beloofde hij dat hij hun investering in 90 dagen zou verdubbelen. Redelijk hallucinant, als je weet dat de banken toen slechts 5% jaarlijkse rente betaalden. De grote opbrengsten van postbeantwoordingsbonnen, legde hij hen uit, maakten zulke ongelooflijke winsten gemakkelijk te behalen. Sommige mensen investeerden en werden betaald zoals beloofd, waarbij ze $750 aan rente ontvingen op initiële investeringen van $ 1.250.
Oprichting eigen bedrijf
In januari 1920 startte Ponzi zijn eigen bedrijf, de “Securities Exchange Company”, om het plan te promoten. In de eerste maand investeerden 18 mensen in zijn bedrijf met een totaal van $ 1.800. Hij betaalde ze prompt, de volgende maand, met geld verkregen van een nieuwere groep investeerders.
Ponzi richtte een groter kantoor op, dit keer in het Niles Building op School Street. Het nieuws van de hoge opbrengst verspreidde zich en de investeringen namen snel toe. Ponzi huurde agenten in en betaalde hen royale commissies. Tussen februari en maart 1920 was het totale geïnvesteerde bedrag gestegen van $5.000 tot $25.000. Naarmate het plan groeide, huurde Ponzi agenten in om nieuwe investeerders te zoeken in New England en New Jersey. Rond die tijd kregen investeerders indrukwekkende rentes, wat anderen vervolgens aanmoedigde om te investeren: een sneeuwbaleffect. In mei 1920 had hij $ 420.000 verdiend. De maand daarop, in juni 1920 hadden mensen $ 2,5 miljoen geïnvesteerd. In juli naderde hij een miljoen dollar per dag.
