Je kon op deze website al eerder ontdekken welk een rijkdom Italië aan wijnen biedt. Zowat elke regio beschikt over productie met unieke kenmerken die verband houden met het zogenaamde terroir. Dat betekent het geheel van ecologische, natuurlijke en menselijke factoren die het unieke karakter van een wijn beïnvloeden.
Precies deze enorme variëteit maakt het Italiaanse wijnerfgoed onderscheidend. Meer dan 350 inheemse wijnstokken staan geregistreerd, en meer dan 400 denominaties. De waardering ervoor is navenant, zoals mag blijken uit het eet- en wijntoerisme, dat de afgelopen jaren sterk is gegroeid. Bezoeken aan kelders, wandelingen in wijngaarden en begeleide proeverijen trekken elk jaar bezoekers van over de hele wereld.
Ook het concept van duurzaamheid krijgt een steeds centralere rol, vooral onder impuls van een groeiende vraag ernaar. De toekomst van wijn lijkt biologisch te zijn. Met productiemethodes die de biodiversiteit respecteren, zonder het gebruik van pesticiden, herbiciden of synthetische chemische meststoffen.
Helaas zijn er tegelijk tal van uitdagingen. Klimaatinstabiliteit en de moeilijkheid om parasieten te beheersen, zijn complexe problemen die een individuele wijnproducent niet alleen kan oplossen.
Misschien eerst wat cijfers. In 2022 bereikte de export van Italiaanse wijn het record van 8 miljard euro. Dat betekent een stijging van 12% vergeleken met het voorgaande jaar. De detailhandel in Italië gaat er tegelijk 6% op achteruit tegenover 2021. Jongere generaties haken voor een stuk af: hun drinkgewoontes zijn behoorlijk anders dan die van vorige generaties. Zeker het verbruik van rode wijn neemt af. Het is geen uitsluitend Italiaans fenomeen. Het alcoholgebruik neemt af bij de jongere generaties in heel Europa.
Witte wijnen en roséwijnen zitten een beetje in de lift. De eerste stijgt met 2,2%, de tweede met 0,8%. Hoe dan ook, de mondiale trend van een daling van wijnproductie spaart Italië niet, met een achteruitgang van 23,2% ten opzichte van 2022.
Waar ligt de toekomst? De grootste uitdaging van de Italiaanse wijnsector houdt vooral verband met de klimaatverandering. Warmer weer beïnvloedt de rijpingscycli van druiven en bijgevolg de alcoholpercentages. Temperatuurstijging heeft invloed op de verwerkingstijden, omdat de oogst steeds vroeger moet plaatsvinden. Immers, hogere temperaturen versnellen de rijping van de druiven. Dat leidt tot vroege oogsten en mogelijke onevenwichten tussen suikers, zuurgraad en aroma’s. Met die factoren de kwaliteit van je wijn op peil houden, is geen sinecure.
In bepaalde gebieden is het nog extremer en kunnen de gewassen zelfs beschadigd worden door hitte of droogte. Door langdurige droogtes is water voor de wijnstokken soms beperkt beschikbaar. Dit verzwakt de plant, en de kwaliteit van de druiven vermindert.
Ook winters weer speelt zijn rol. Denk aan vorst, hagel en storm, die in slechts een paar uur hele wijngaarden kunnen verwoesten. Voor de wijnboer is plannen een helse karwei geworden. Het valt niet uit te sluiten dat bepaalde gebieden op een gegeven moment ongeschikt zullen worden voor wijnproductie, ten gunste van regio’s op hogere breedtegraden.
Klimaatinstabiliteit zorgt mee voor de verspreiding van ziekteverwekkers, met negatieve gevolgen voor wijngaarden. Cochenille, wijnstokmot en Aziatische stinkwantsen voelen zich kiplekker bij het warme weer en verspreiden zich razendsnel. Bovendien worden bepaalde schimmelziekten moeilijker te beheersen. Pesticiden werken niet langer door resistentie. De zoektocht naar ecologische alternatieven is volop bezig.
Innovatie is het modewoord. Allereerst moet de sector op zoek naar wijnstokken die beter bestand zijn tegen droogte, parasieten en hitte. In Valpolicella is bijvoorbeeld het gebruik van de Corvinone-wijnstok, die beter bestand is tegen hoge temperaturen, toegenomen. Daarnaast teelt in die wijnregio nu al 75% van de producenten met pergola’s. Die bieden immers bescherming tegen te grote hitte.
In andere gebieden brengt men een vorm van witte klei aan op de bladeren om zonlicht te reflecteren. Het vermindert sterk zonnebrand. Voor waterbeheer werkt men met druppelirrigatietechnieken en sensoren om elke druppel water optimaal in te zetten. Men legt reservoirs aan om regenwater op te vangen wanneer het valt. Met zonnepanelen drijft men koelkelders aan om het fruit in betere omstandigheden te bewaren.
De toekomst van wijn hangt af van de acties die men vandaag onderneemt. Er lopen diverse programma’s om wijnproducenten bij te staan in hun behoeften naar innovatieve technologieën en digitale oplossingen. De hoop blijft dus dat we van onze heerlijke chianti of valpolicella kunnen blijven genieten, nu en in de toekomst.
