Het was ergens begin jaren ’90 van de vorige eeuw toen ik als rugzaktoerist aankwam in Metaponto. Een toeval eigenlijk, want Basilicata was – zeker als je zoals ik van het openbaar vervoer afhankelijk was – onontgonnen gebied. Het was hartje zomer en weekend bovendien: stalletjes met kleurrijke zwembanden en dito strandgerief wachtten de argeloze toerist op, uitgelaten families liepen af en aan vanuit de villaggio turistico met de suggestieve naam Magna Grecia.
Van een toeristische dienst was geen sprake en even leek het of de Griekse tempel uit de gids een fata morgana was of het gevolg van een zonnesteek. In het enige hotel kon men toch wat meer vertellen over de archeologische resten en hoe we er naartoe konden: te voet, langs de strada statale 106. Je bent jong en je wil wat zien, hitte en afstand waren geen bezwaar. En de beloning mocht er zijn: majestueus keek de tempel uit over de vlakte, even verlaten als op het einde van het tijdperk waarvan hij getuigde.
Ondertussen is er heel wat veranderd in Metaponto: de toeristische infrastructuur kende een boom en Italiaanse en buitenlandse reizigers maken graag een uitstapje vanuit Matera naar de archeologische site.
Pitagoras
In de tweede helft van de zevende eeuw voor Christus stichtten Griekse kolonisten Metaponto. De kolonie werd al snel een van de belangrijkste vestigingen van Magna Graeca. Het indrukwekkendste overblijfsel van deze periode is de tempel van Hera oftwel le Tavole Palatine, een Dorisch bouwwerk uit de zesde eeuw voor Christus dat deel uitmaakte van een heiligdom ter ere van de godin Hera net buiten de stad.
De naam Palatine verwijst mogelijks naar een palazzo dat hier in het verleden heeft gestaan. De inwoners van Metaponto noemen de tempel ook wel ‘de school van Pitagoras’, omdat de filosoof een tijdje in Metaponto verbleef en er misschien ook is gestorven. Historisch is er echter geen verband tussen de tempel en de bekendste vegetariër uit de oudheid. De zuilen zijn opgetrokken in een lokale kalksteen die de tand des tijds slecht heeft doorstaan. De versieringen uit terracotta die rond de tempel zijn opgegraven kan je zien in het Museo archeologico nazionale dat de artefacten herbergt die in de ruime regio zijn opgegraven. Je vindt er Griekse vazen en gebruiksvoorwerpen.
Zo’n twee km verderop ligt een grotere archeologische site met onder andere de resten van de tempels van Apollo, Demeter en Afrodite en van een Grieks theater.
Gerstaar
Metaponto was een welvarend centrum dat zijn rijkdom in de eerste plaats uit de vruchtbare grond haalde en dankzij de haven ook een bloeiende import en export had. Zo belangrijk was de landbouw dat op de munten een gerstaar werd afgebeeld.
Tijdens de Romeinse expansie ging het Metaponto aanvankelijk niet voor de wind. Enkele foute politieke keuzes zorgden ervoor dat de stad telkens tegenover Rome kwam te staan en daarvoor zwaar gestraft werd. Eerst koos Metaponto voor een alliantie met Taranto, later kwamen ze in het kamp van Hannibal terecht. Twee keer kreeg Rome de bovenhand en twee keer kwam Metaponto bekaaid uit de strijd.
Om de stad te controleren beslisten de Romeinse velheren om er een castrum te bouwen met een garnizoen in residentie. Met de intrede in de Romeinse republiek brak er voor Metaponto toch een betere periode aan, die duurde tot de komst van Spartacus die met zijn slavenleger Basilicata doorploegde op zoek naar voedsel. Ze liepen Metaponto onder de voet en plunderden de havenstad.
Voor de klassieke stad kwam het nooit meer goed: verwoest en achtergelaten door haar bewoners viel ze ten prooi aan de meedogenloze natuur en verdween ze langzaam in de uitbreidende rivierbeddingen van de Bradano en de Basento. Het moderne Metaponto daarentegen is een località balneare om u tegen te zeggen. Talloze stranden, openluchtdisco’s, een aquapark en beach clubs nemen het tegen elkaar op tijdens de drukke zomermaanden. Cultuur en strand, ideaal voor een familievakantie aan de Ionische kust!
