De oorsprong van Carnaval
Op Vastenavond, ook Vette dinsdag genoemd, werden alle producten die vet bevatten opgegeten, om ze niet te laten bederven. “Carne vale” betekent immers afscheid nemen van het vlees voor 40 dagen vasten. Het was tegelijkertijd ook de laatste kans om eens goed uit de bol te gaan. En hoe kun je dat beter doen dan door jezelf onherkenbaar te maken en gemaskerd te feesten.
Dit van oorsprong Heidens feest werd door de Katholieke kerk als een traditie ingesteld. Het duurt van zondag tot dinsdagavond voor Aswoensdag. Het wordt nog over heel de wereld gevierd, zij het dat door het verdwijnen van de vasten, ook het carnaval minder intens wordt beleefd. In België denk je dan onmiddellijk aan Aalst of Binche en wereldwijd zijn Rio de Janeiro en Venetië het bekendst.
Carnaval in Venetië
In Venezia is het carnaval vrij recent terug in voege gekomen. Pas in 1979 besloot de overheid het carnaval na bijna 200 jaar te zijn verboden, terug in te voeren. De eerste vermelding van Carnevale dateert echter al van de twaalfde eeuw. Het dragen van maskers was toen trouwens geen specifieke gewoonte rond carnaval, maar was ingevoerd om de sociale ongelijkheid te verdoezelen. Door gemaskerd door de straten en steegjes te lopen, kon men immers geen onderscheid maken tussen adel en het ‘gewone’ volk. Zo droeg men vrijwel de hele periode tussen Kerstmis tot Pasen maskers, met alle voor- en nadelen van dien.
Het waren uiteindelijk de Oostenrijkers die het dragen van maskers en het vieren van carnaval verboden omdat individuele identificatie zo goed als onmogelijk geworden was.
Carnevale ter plaatse beleven
Het Carnevale van Venezia is veel meer ingetogen dan de braspartijen van de lage landen. Het duurt ook veel langer, tot voor enkele jaren duurde het tien dagen. Gezien het grote bezoekersaantal, men spreekt van drie miljoen per jaar, werd het nog meer gespreid in de tijd en is ook het weekend daarvoor al bezaaid met allerlei activiteiten.
Tien dagen voor Aswoensdag, wordt het officiële startschot gegeven op het San Marcoplein. Om klokslag 12 uur zweeft een Italiaanse schone in engelenpak van de bijna 100 meter hoge campanile naar beneden, waar de Doge van dienst haar opvangt en zo de festiviteiten officieel opent. Wees gerust, ze doet dat goed beveiligd langs een stalen kabel. Dit evenement dat met Italiaanse flair wordt becommentarieerd, lokt tot 100 000 mensen naar de Piazza.
Wil je ooit het Carnevale ter plaatse beleven, boek dan dit openingsweekend, het scheelt een stuk in je portemonnee, plan een lang weekend van vrijdag tot dinsdag, dan kun je zowel van de rust als van het levendige gebeuren genieten. Op zaterdag beginnen de meeste bezoekers toe te stromen en loopt ongeveer de helft daarvan gemaskerd op straat. Bovendien kun je dan heel wat schitterende foto’s maken van de ‘die hards’ die elk jaar in schitterende kostuums en dito maskers naar de Dogenstad afzakken om zich te laten bewonderen en fotograferen. De plek bij uitstek is San Giorgio Maggiore, de kerk van Palladio die je van de Piazzetta kan bewonderen. Merkwaardige vaststelling: deze carnavalgangers komen voor het merendeel uit Frankrijk en niet uit Venetië of uit Italië.
De maskers
Het meest gespotte masker is de bautà, een eenvoudig, meestal wit masker. Het bedekt het hele aangezicht, en is bekend van de opera Don Giovanni of de film met Tom Cruise: Eyes wide shut. De maskers voor deze film werden trouwens in Venetië vervaardigd. Met een driepuntige hoed en een zwarte cape, ben je helemaal klaar voor het carnaval.
Daarnaast komen de maskers van de Commedia dell’Arte veelvuldig aan bod. De keuze is onuitputtelijk, getuige de vele winkels en ‘laboratoria’ waar de originele exemplaren uit papier-maché worden gemaakt.
Een van de meest opvallende maskers is dat van de pestdokter. De lange neus is er niet zo maar voor de versiering, ten tijde van de pest werden in het uiteinde van de neus kruiden verbrand die ontsmettend werkten en zo de drager van het masker min of meer tegen de infectie beschermden.
Culinair
Venetië zou echter Venetië niet zijn, mocht Carnevale niet aangegrepen worden om een culinaire specialiteit naar voor te schuiven. Bij de warme bakkers (pasticcerie) kan je terecht voor fritelle. Deze in olie gefrituurde lekkernijen kun je vinden met chocola, met pudding of met slagroom. Lekker gesuikerd, maar bomvol calorieën. Niet erg als je daarna toch 40 dagen gaat vasten.
Wie wat dieper in de beugel kan tasten, kan terecht op een van de besloten gemaskerde banketten of bals in een exclusief palazzo, prijzen variëren van 250 tot 500 euro per persoon en dan heb je nog geen masker of kostuum.
Praktisch
Om de extra drukte in goede banen te leiden, breidt ACTV het openbaar vervoer uit met een aantal speciale lijnen, zij krijgen aangepaste carnavaleske namen: Arlecchino, Brighella, Colombina en Pantalone. Bovendien vaart ook de vaporetto dell’arte, een luxueuzere lijn, die een beperkte aantal haltes van het Canal Grande aandoet. Hiervoor koop je wel afzonderlijke (duurdere) tickets, of betaal je een supplement op je abonnement. Je zit niet alleen comfortabeler in die vaporetto, op digitale schermen krijg je live info over de musea waar je voorbij vaart en je krijgt een uitgebreid informatiepakket.
Wapen je dus tegen de drukte, maar een bezoek aan de Dogenstad tijdens het carnaval voegt een plus toe aan de toch al mooiste stad van de wereld. Buon divertimento.
Aanbevolen websites:
- Officiële website van Venetië
- Wikipedia Nederlands
- Wikipedia Engels (uitgebreider)
