De Abruzzen zijn een weinig bekende regio in midden-Italië. Ook wie er nog nooit is geweest, kent deze streek misschien toch een beetje, zonder het te weten, via de een of andere film. Want de weidse landschappen van de Abruzzen vallen erg in de smaak bij Italiaanse en andere cineasten. Te beginnen bij het gebied rond Rocca Calascio, een verlaten borgo waar je kunt logeren in een sfeervolle albergo diffuso.
Geen winkels, geen bakker, één bar
In het noorden van Abruzzo vind je de hoogste toppen van de Apennijnen, net geen 3000 meter hoog. De streek wordt vaak geassocieerd met aardbevingen, armoede en verval. Maar de Abruzzen zijn ook synoniem van authentieke dorpen en ongerepte natuur. Laten we vertrekken in Calascio, een slaperig dorp op zo’n 30 kilometer ten oosten van L’Aquila. Een paar honderd inwoners, steile straatjes, verweerde gevels. Geen winkels, geen bakker, één bar. We zijn al vrij hoog, maar we kunnen nog hoger. Van het dorp Calascio naar de borgo Rocca Calascio is het een kwartiertje rijden via een smalle, bochtige weg, of een klein uurtje klimmen voor wie het wandelpad verkiest. Rocca Calascio is het hoogst gelegen dorp van de Abruzzen, aan de voet van de burcht met dezelfde naam, op 1460 m. Hier stopt de weg. Hier woont niemand meer, behalve de beheerders van de Rifugio della Rocca.
Rocca Calascio was lange tijd een spookdorp. De laatste familie verliet de borgo in 1954. Aardbevingen en emigratie bespoedigden het verval. De burcht van Rocca Calascio zelf ligt al in puin sinds de 15e eeuw, maar is nog altijd even imposant. Vanuit de ruïne, hoog boven de achthoekige Santa Maria della Pietà, kun je bijna 360° om je heen kijken. Hier en daar een veldje, weinig of geen bomen. En voor de rest schapen, veel schapen. In de verte zie je niet alleen de vlakte van Navelli, bekend van de saffraanteelt, maar ook de aanzet van de nu eens verzengende, dan weer winderige hoogvlakte van de Campo Imperatore, aan de voet van het Gran Sasso-massief.
Een decor voor kaskrakers
De burcht en het dorp fungeerden meermaals als decor voor allerlei tv-reeksen en bekende films, waaronder kaskrakers zoals Ladyhawke (1985, met Rutger Hauer en Michelle Pfeiffer) en De naam van de roos (1986, met Sean Connery). Op andere locaties in de omgeving werden scènes opgenomen voor films zoals La Strada (1954, Federico Fellini), Il deserto dei Tartari (1976, Valerio Zurlini), La messa è finita (1985, Nanni Moretti), King David (1985, Bruce Beresford), Ai piedi della montagna (2002, de gebroeders Taviani), Le renard et l’enfant (2007, Luc Jacquet) en The American (2010, Anton Corbijn, met George Clooney).
Over The American zijn de inwoners van Castel del Monte nog altijd niet uitgepraat. Zowat het hele dorp figureerde in de film. Een honderdtal dorpelingen liep mee in de speciaal voor de film opgezette processie, niet één keer maar veel keren, want de scène moest wel tien keer worden overgedaan. En dat kwam vooral doordat de vrouwen hun ogen niet konden afhouden van de ook in Italië erg populaire acteur George Clooney, zo schreef een Italiaanse krant…
Wie houdt van bergen, weidse vergezichten, ruige landschappen en stille dorpjes, komt in dit deel van de Abruzzen ongetwijfeld aan zijn trekken. En wie weet, misschien loop je hier of daar, tussen de kuddes schapen, nog een filmploeg of de een of andere acteur tegen het lijf.
Natuur, cultuur en gastronomie
Er zijn wel meer hotels in Italië volgens het concept van de albergo diffuso, maar ze hebben niet allemaal zo’n unieke ligging als de Rifugio della Rocca. Susanna Salvati, die al 15 jaar samen met haar man deze albergo beheert, legt uit: “Gedurende 40 jaar was dit dorp volledig verlaten, ten prooi aan scharrelaars op zoek naar oude stenen en andere materialen die nog een beetje bruikbaar waren. Wij zijn hier komen wonen in 1994. We waren helemaal alleen. In 1997 waren de eerste verbouwingen klaar. We zijn begonnen met een restaurant en een slaapzaal met 16 bedden. Geleidelijk zijn we steeds meer huizen gaan heropbouwen, zodat we nu, naast de slaapzaal, al 12 comfortabele kamers en een appartement kunnen aanbieden.”
De Rifugio della Rocca is geen gewone rifugio, maar ook geen klassiek hotel. Het is een typische albergo diffuso, met kamers verspreid over verschillende huizen, stuk voor stuk stijlvol gerestaureerd. De wisselende gasten worden zo de nieuwe, tijdelijke bewoners van dit dorp in heropbouw. In de zomer zijn dat vooral natuurliefhebbers, bergwandelaars en fietsers, in de winter langlaufers.
Maar ook cultuurliefhebbers komen aan hun trekken. Susanna Salvati: “Ons doel is een combinatie van gastronomie, natuur en cultuur. Sinds 5 jaar organiseren we ook klassieke concerten, in samenwerking met gerenommeerde muzikanten zoals l’Officina Musicale van maestro Orazio Tuccella, en tentoonstellingen voor hedendaagse kunst in samenwerking met Trasalimenti. Dan staan er overal in het dorp kunstwerken opgesteld. En we gaan binnenkort ook zomercursussen organiseren voor muzikanten, schrijvers en andere kunstenaars.”
