Van verbrokkelde staat tot koninkrijk
Tot 1860 bestond het huidige Italië uit een aantal kleine staten en gebieden. In 1860 werden vrijwel alle staten van Noord-Italië deel van het koninkrijk Sardinië. Een jaar later, in 1861, voegden alle zuidelijke staten, behalve Rome, zich bij het koninkrijk Sardinië om zo het koninkrijk Italië te vormen. In 1871 sloot Rome zich bij het verenigd Italië aan en werd de hoofdstad van het land.
Bekijk hier chronologisch de eenmaking van Italië, op kaart.
Het Risorgimento (opstanding of herrijzenis) is de Italiaanse beweging die leidde tot de bevrijding van de diverse Italiaanse gewesten van vreemde overheersing en het uitroepen van de nationale onafhankelijkheid en eenheid. Ook het tijdvak waarin de eenwordingsstrijd zich afspeelde, noemt men zo.
In het algemeen beschouwt men de opstand van de Carbonari in Sicilië, begonnen in de nacht van 1 op 2 juli 1820, als het begin van het Risorgimento, terwijl de proclamatie van het koninkrijk Italië (17 maart 1861) na een oorlog van Sardinië-Piemonte tegen Oostenrijk (1859-1860), de verovering van Rome (20 september 1870) of zelfs wel de vervulling van territoriale verlangens na de Eerste Wereldoorlog als het einde van de eenheidsbeweging gelden.
Het Risorgimento was een van de vele, voor het negentiende-eeuwse Europa kenmerkende, revolutionaire bewegingen die gevoed werden door uit het tijdperk van de Verlichting en Franse Revolutie stammende ideeën.
De eenheidsbeweging in Italië was uniek – en riskant – in zoverre zij in haar strijd de paus en daarmee dus de rooms-katholieke Kerk bevocht, waardoor zij een duidelijk internationaal probleem werd.
Een voorname rol in het Risorgimento speelden onder meer Giuseppe Mazzini, Camillo Benso di Cavour en Giuseppe Garibaldi. Het Risorgimento betekende het einde van de heerschappij van de Habsburgers, de Bourbons en Oostenrijk in Italië.
Het heeft weliswaar de feitelijke eenheid van Italië gebracht, maar de integratie van de diverse staten met hun eigen economische structuur en met hun in cultuur vaak erg uiteenlopende bevolkingen, bleek later toch niet zo gemakkelijk dan verwacht.
Risorgimento en het koninkrijk Italië
Een belangrijke stuwende kracht achter het eenheidsstreven was Victor Emanuel II, de vorst van Piëmonte-Sardinië.
Het lukte hem langzaam de verschillende vorstendommen aaneen te smeden, maar de paus wilde daar niet aan mee doen. Ook met geweld kon men de paus niet dwingen, omdat Franse troepen hem bijstonden. In 1861 riep men Victor Emanuel II tot koning van Italië uit zonder dat de Kerkelijke Staat met Rome daar toe behoorde. Turijn was eerst de hoofdstad, en in 1865 was dat Firenze. Maar toen in 1870 de Frans-Duitse oorlog uitbrak en de Franse troepen Rome niet langer bleven beschermen, kon Victor Emanuel II Rome in 1870 innemen . Hij bezette de Quirinalis-heuvel, waar hij zijn paleis inrichtte, en hij riep Rome uit tot de hoofdstad van het nieuwe koninkrijk Italië.
Dit betekende het einde van de Kerkelijke Staat. De koning zou vanaf dan regeren over Rome. De paus had geen wereldlijke macht meer en verwerd de ‘gevangene van het Vaticaan’. Om Victor Emanuel II en de eenheid van Italië te herdenken werd een enorm monument opgericht aan de voet van het Capitool: het Monumento Vittorio Emanuele II.
