Bij de start van de Giro 2021

Turijn, panorama
Turijn, panorama

Vandaag begint de 104de Giro d’Italia met een tijdrit in Turijn, van 1861 tot 1865 de eerste hoofdstad van het Koninkrijk Italië. Tijd voor een stukje geschiedenis.

In 1848 brak de Eerste Italiaanse Onafhankelijkheidsoorlog uit, nadat de Romeinse Republiek was uitgeroepen. Een Oostenrijks-Franse coalitie liet daar geen spaan van heel. Alleen Piemonte-Sardinië hield stand als onafhankelijke staat, onder het Huis van Savoye.

Turijn bij zonsopgang
Turijn bij zonsopgang

In de jaren daarna werd hoofdstad Turijn een toevluchtsoord voor liberalen, nationalisten en republikeinen uit het hele Italiaanse schiereiland. Umberto Eco heeft in zijn boek ‘De slinger van Foucault’ de broeierige sfeer in het Turijn van toen magistraal beschreven.

Cavour en Garibaldi

Koning Vittorio Emanuele II installeerde in 1850 een liberale regering onder graaf Camillo Benso di Cavour, een briljante staatsman, die uiteindelijk op 17 maart 1861 (door zowel nationaal als internationaal slim te manoeuvreren) de Italiaanse eenheid zou bewerkstelligen. Je kunt het kasteel van deze adellijke familie bezichtigen in Grinzane Cavour.

Camillo Benso Conte di Cavour
Camillo Benso Conte di Cavour

In 1858 wisselde Frankrijk het geweer van schouder: Cavour en Napoleon III spraken in het geheim af dat Piemonte-Sardinië een gewapend conflict zou uitlokken met Oostenrijk (de bezetter van Noord-Italië), waarna Frankrijk militair zou inspringen. Bij een overwinning zou Piemonte-Sardinië Veneto en Venetië krijgen. Bovendien zou Frankrijk (in ruil voor Savoye en Nice) Lombardije afstaan, waarna het Koninkrijk Noord-Italië gevormd kon worden.

Maar nadat Rusland en Pruisen hun veto hierover uitspraken, moest Napoleon III na de overwinning bij Solferino zijn opmars naar Venetië afblazen. Intussen was het zuiden van Italië door de interventie van de bebaarde vrijheidstrijder Giuseppe Garibaldi, die in 1860 met zijn duizend roodhemden (I Mille) vanuit Sicilië (tegen de zin van de koning en Cavour) optrok naar Napels, ook onder de vlag van het nieuwe Koninkrijk Italië gekomen. Met Turijn dus als nieuwe hoofdstad.

Turijn even hoofdstad

Maar die status behield Turijn slechts tot 1865, want toen werd Florence de nieuwe hoofdstad. De reden was dat de hoofdstad van Toscane geografisch centraler gelegen was, verder van Oostenrijk vandaan en dichter bij de toekomstige hoofdstad Rome. Koning Vittorio Emanuele II verhuisde van het Palazzo Reale, zijn paleis in Turijn, naar Palazzo Pitti in Florence, om in 1871 nog eens te verhuizen naar de huidige hoofdstad Rome. Intussen deed hij in 1866 een nieuwe poging om Veneto en Venetië van het Keizerrijk Oostenrijk af te snoepen, door de kant van Pruisen te kiezen in de Pruisisch-Oostenrijkse Oorlog. Hoewel hij een smadelijke nederlaag leed in de Slag bij Custoza (bij het Gardameer), werd de Italiaanse koning gered door de Pruisen, die Oostenrijk versloegen in Bohemen.

Monument van Vittorio Emanuele II in Venetië
Monument van Vittorio Emanuele II in Venetië

Bij het Verdrag van Wenen (1866) werd bepaald dat Veneto (inclusief Venetië) aan Italië werd afgestaan. Zuid-Tirol en Istrië bleven Oostenrijks grondgebied en pas na WOI werden Trentino en Zuid-Tirol ook bij Italië gevoegd. Rome en de Kerkelijke Staat waren het laatste hangijzer. De zogenaamde ‘Romeinse Kwestie’ etterde door tot de inname van Rome in 1870, waarbij de paus definitief zijn wereldlijke macht verloor en Rome de status van hoofdstad kreeg. Vanaf dat moment leefden het Koninkrijk Italië en de paus in een staat van gewapende vrede. Pas in 1929 sloot Mussolini vrede met de RK Kerk, toen hij in het Verdrag van Lateranen de paus toestemming gaf om van Vaticaanstad een onafhankelijke staat te maken.

Savoye

Na WOII hield het Koninkrijk Italië op te bestaan, toen het Italiaanse volk zich in 1946 bij een referendum met een zeer kleine meerderheid (54,3%) uitsprak voor invoering van een republiek. Vanwege zijn collaboratie met Mussolini en zijn fascisten werd koning Vittorio Emanuele III verbannen. Het was het einde van een bijna 1000-jarige dynastie, die in 1046 begon met de trouwpartij van de eerste graaf van Savoye met Adelaïde, de erfgename van Turijn en omgeving. Pas aan het einde van de 13de eeuw kreeg de Franse familie van Savoye het bestuur van de stad in handen. Dit bleef zo, met een korte onderbreking in de Franse tijd (1798-1814), tot in de 19de eeuw.

Overal in Piemonte zijn nog tastbare bewijzen van de aanwezigheid van de Savoyes: van de vele paleizen in en rondom Turijn, de Superga, tot de gastronomie.

Taste-Italy.be maakt gebruik van cookies. Door onze website te bezoeken verklaar je je hiermee akkoord. Meer informatie

De cookie-instellingen op deze website zijn ingesteld op 'cookies toestaan" om de surfervaring te verbeteren. Als je doorgaat met deze website te gebruiken zonder het wijzigen van de cookie-instellingen of je klikt op "Accepteren" dan ga je akkoord met deze instellingen.

Sluiten