Mythen, sagen en legendes vind je overal ter wereld, zo ook in de streek rond het Comomeer. In deze reeks komen de oude volksverhalen, die van generatie tot generatie daar zijn doorverteld, weer tot leven.
Van 1512 tot 1797, met een onderbreking van 19 jaar, werd het Valtellina bezet door de Zwitsers uit Graubünden. De bezetters waren protestanten en probeerden ook om dit geloof te verspreiden ondanks de grote tegenstand van de katholieke bevolking van het Valtellina.
Een van de grootste tegenstanders was de priester Nicolo Rusca. Rusca werd In de nacht van 24 op 25 juli 1618 van zijn bed gelicht door een groep van 60 bewapende Zwitsers die over de Murettopas in het Valmalenco waren gekomen. Hij mocht zich aankleden en werd daarna ondersteboven onder de buik van een paard gebonden en naar Zwitserland gebracht.
Onderweg in het Valmalenco kwamen ze de pastoor van Lanzada tegen, verkleed als ketellapper. Maar deze, bang om ook gevangen te worden, antwoordde toen hem gevraagd werd of hij de pastoor van Lanzada had gezien: “Ja, hij heeft vanochtend nog de mis opgedragen”. Zo wist hij te ontsnappen naar het gebied van Bergamo.
Rusca werd verder gevoerd door de militairen en in Chur opgesloten. Na een maand werd hij voor het ‘Strafgericht’ in Thusis geleid, waar een speciaal tribunaal katholieken veroordeelde. Hier bezweek hij op 4 september 1618 aan de martelingen waaraan hij werd onderworpen.
Het bericht van zijn dood maakte een enorme indruk in het Valtellina. Het gerucht ging dat de Graubünders gewapenderwijs probeerden de inwoners tot het protestantisme te brengen. In de twee volgende jaren liep de spanning steeds verder op en leidde op 19 juli 1620 in Tirano tot het beruchte ‘Sacro Macello’ (Heilige slachtpartij). Vanuit Tirano breidde de opstand zich razendsnel uit tot een groot deel van het dal en leidde tot de moord op circa 400 protestanten.
De reactie liet niet op zich wachten en op één augustus trok een leger van 1000 soldaten onder leiding van kapitein Guller over de Muretto pas met de opdracht Sondrio in vuur en vlam te zetten en zich daarna bij de legermacht te voegen die via Bormio kwam. De onderneming faalde echter en op 11 september 1620 werden de Zwitsers verslagen bij de slag van Tirano.
Aan deze slag is de volgende legende verbonden: op de top van de kerk van de Madonna van Tirano staat een groot bronzen beeld van de aartsengel Michaël. Tijdens de slag van Tirano zou dit beeld zich hebben omgedraaid in de richting van het slagveld. En dat niet alleen, het zwaard van de aartsengel zou meerdere keren dreigend hebben bewogen als symbool van de heilige interventie tot hulp van het katholieke leger.
- Rusca werd erkend als martelaar en in 2013 heilig verklaard
Uit: Geschiedenis van het Valtellina en Valchiavenna, R. Metselaar, 2000
