Het Valchiavenna is het dal van de rivier de Mera, die vanuit de Alpen in zuidelijke richting stroomt en uitmondt aan de noordpunt van het Comomeer. De belangrijkste plaats is Chiavenna, aan de voet van de Alpen. Bij dit dorp beginnen twee routes naar Zwitserland, één over de Splugapas, de ander over de Maloja en Julierpas. Rond Chiavenna en de verschillende zijdalen spelen talloze legendes, waarvan je er hier een kan ontdekken.
Het valt op dat er veel verhalen zijn waarin heksen of duivels een rol spelen. Dit komt ons nu ongeloofwaardig over, maar voor de mensen in die vroegere eeuwen was dit niet het geval. Heksenvervolgingen (inquisitie) vonden in dit hele gebied veelvuldig plaats. Talloze vrouwen eindigden dan ook op de brandstapel.
Er zijn fantasiedieren die onlosmakelijk verbonden zijn met een bepaald gebied, zoals de gigiat in het Valmasino en de daü bij Livigno. Andere, die minder bekend waren, dreigen echter in het vergeetboek te geraken. Zo is het bijvoorbeeld de panàu in het Valmalenco.
Dit dier is al lange tijd niet meer gezien en schijnt uit het dal verdwenen te zijn. Er was echter een tijd dat de bossen ervan wemelden en men het lugubere geluid daarvan in alle hoeken van het dal hoorde. Het was een gevreesde jager, een roofvogel die ’s nachts op jacht ging zoals de oehoe of de steenuil, maar nog vraatzuchtiger en sneller. Zelfs in de naam klinkt de dreiging door: panàu is verwant aan het Italiaans voor boeman.
Het was een schrikbeeld voor alle kinderen die gewaarschuwd werden om nooit bij het vallen van de avond de bossen in te gaan, want het roofdier maakte geen onderscheid tussen zijn prooien: eekhoorns, muizen, marmotten, schapen, geiten maar ook kinderen. Je kon ook niet ontsnappen. Als je het dier zag had het je al te pakken met zijn lichtgevende ogen en daar was niets tegen te doen.
De ouderen vertelden op de lange winteravonden in de stal of rond het vuur over de verdwenen kinderen waarvan nooit meer iets vernomen was: het was wel zeker de panàu die het in het donker met zijn klauwen had gegrepen. Daarover was geen twijfel.
Veel meer wist men ook niet over deze roofvogel, want er waren er niet veel die het gezien hadden. Wel waren er jagers op de loer gaan liggen en het uit het hol hadden zien komen. Sommige beschreven het als groter dan een adelaar, sommigen als sneller dan een valk of ook luguberder dan een oehoe. Ieder hield zijn mening als de juiste. Of het door al die verhalen kwam of gewoon omdat het onvoldoende prooien vond, op een gegeven moment verdween het dier uit het dal en restten er alleen nog de verhalen en de naam.
Er bleef echter de gewoonte om de mannen van de Guardia di Finanza panàu te noemen omdat ook zij op de loer waren om smokkelaars te verrassen. Er zijn in het Valmalenco ook verschillende baite en ook wel rotsblokken waaraan deze naam werd gegeven omdat de Financiers zich daar verstopten.
.
