In 999 stelde Otto III zijn vroegere huisonderwijzer Gerbert aan tot paus, onder de naam Sylvester II. Deze droomde ervan om in Rome een theocratie te stichten. Hij praatte de jonge keizer naar de mond en vertelde hem dat hij de reïncarnatie was van Karel de Grote.
Otto vertoefde graag in Rome. Steeds als hij terugging naar Duitsland werd hij ziek en kreeg hij last van heimwee naar Italië. Hij liet zich Keizer van de Romeinen, consul, senator noemen.
Via zijn moeder Theofanu had hij de strapatsen van de Byzantijnse vorsten overgenomen. Hij kleedde zich als basileus, omringde zich met eunuchen, voerde een ingewikkeld liturgisch hofprotocol in, at in z’n eentje op een troon en liet zich bedienen door Romeinse edelen. Gerbert had hem Grieks en Latijn geleerd en dat waren nu de officiële talen van het rijk geworden, in plaats van het Duits. Ook had hij hem volgepropt met de klassieken, met als gevolg dat de keizer daar te pas en vooral te onpas uit citeerde. Zelfs koks en bedienden lazen, om Otto te plezieren, werken uit de Oudheid; tussen de gerechten door declameerden ze verzen van Ovidius.
De keizer had tien kostbare metalen en houten kronen laten maken, en eentje van pauwveren. Als hij op stap ging, trok hij een witte tuniek aan, smeerde zich in met parfum en behing zich met juwelen, zodat hij erbij liep als een deftige madam. Hij stond erop dat men driemaal voor hem boog en de voetzolen, de knieën en de mond kuste.
