Franken en Longobarden troffen elkaar in de buurt van Susa, de oude Romeinse stad in de gelijknamige vallei. Aistulfs leger werd verslagen en op de vlucht gejaagd. Pepijn achtervolgde de Longobarden tot onder de muren van Pavia en na een beleg moest de stad zich overgeven. De paus dicteerde de vredesvoorwaarden. Aistulf beloofde plechtig om de Pentapolis en het exarchaat aan de paus ‘terug te geven’ en Pepijn trok zich terug achter de Alpen.
Terwijl hij nog onderweg naar huis was, kwam een afgevaardigde van Stefanus hem een boodschap van de paus brengen: Aistulf trok zich niks aan van het verdrag en maakte zich op om pauselijk gebied binnen te vallen. De Longobarden, zo schreef de paus, steken kerken in brand, verkrachten nonnen, knuppelen priesters neer, schenden graven van heiligen en roven relikwieën. Op die boodschap volgden nog meer en steeds dramatischer noodkreten, sommige ondertekend door Petrus persoonlijk. Ze waren niet alleen aan Pepijn gericht, maar ook aan diens zonen, zijn vrouw, aan bisschoppen, abten en Frankische edellieden. ‘Schiet Rome te hulp,’ zo luidde de boodschap, ‘en het paradijs zal uw beloning zijn.’ Een cocktail van smeekbedes, beloftes en dreigementen, die al met al het verhoopte effect hadden.
Pepijn stak voor de tweede keer de Alpen over; voor de tweede keer werd Aistulf verslagen en tot vrede gedwongen.
