De Zwitserse garde: een pauselijk keurkorps of vat vol intriges?

Zwitserse garde

AAls een donderslag bij heldere hemel. Zo werd enkele jaren geleden het ontslag van commandant Daniel Anrig, hoofd van de Zwitserse Garde, genoemd in l’Osservatore Romano, de krant van het Vaticaan. Veel woorden werden er verder niet aan vuil gemaakt. Maar dat is niet het enige dat buiten de spotlights gebeurt. Zijn het maar carnavalesk geklede wachters van Vaticaanstad of zien we dat verkeerd?

500 jaar trouwe dienst

Het samenlevingscontract van de Zwitserse garde en het Vaticaan begint onder paus Julius II, bijgenaamd il papa terribile (de verschrikkelijke paus). Hoewel hij op zijn zachtst gezegd niet de meest geschikte persoon was om als herder van christelijke zieltjes te fungeren, was zijn palmares als kunstmecenas van een andere orde. Met Michelangelo, Raphaël en Bramante had hij niet minder dan het beste Real Madrid der kunstenaars aller tijden onder zijn hoede.

Julius II stelt alles in het werk om de pauselijke staten te beschermen en uit te breiden. Als het moet zelfs hoogstpersoonlijk in wapenuitrusting aan het hoofd van zijn troepen. In 1506 lijft hij de beste soldaten van Europa in, met hun aura van eeuwige trouw en onoverwinnelijkheid: Zwitserse huurlingen.

Sacco di Roma

We spoelen verder naar 6 mei 1527. Het dramatische dieptepunt én tegelijk moment de gloire van de Zwitserse Garde. Troepen van keizer Karel V omsingelen paus Clemens VII bij de Sint-Pietersbasiliek. Maar de Zwitserse Garde vormt een menselijk schild om hem heen. Dat geeft Zijne Heiligheid de mogelijkheid om te ontsnappen via de passetto di Borgo. Dat is de geheime gang van bijna 900 meter die vanuit het Vaticaan naar de Engelenburcht leidt. 147 gardisten laten daarbij het leven. Slechts 42 van hen kunnen samen met de paus ontkomen.

In de rest van Rome breekt de hel los. Omdat de keizerlijke soldaten al enkele maanden geen soldij meer hebben ontvangen, moet Rome het ontgelden. Priesters worden op hun eigen altaar afgemaakt. Nonnen en vrouwen van adel worden verkracht door hele hordes soldaten. Geen kerk, klooster of villa is veilig. Zelfs het graf van paus Julius II wordt ontheiligd. Zijn lijk wordt opgegraven en van zijn sieraden ontdaan. De lutherse protestanten onder de Duitse troepen van Karels broer Ferdinand willen wraak voor de ketterverbrandingen en de oplichterij van de aflaten. De Sacco di Roma blijft voor eeuwig een belangrijke datum in de geschiedenis van de Garde. Als eerbetoon aan hun daad van zelfopoffering leggen nieuwe gardisten tot op vandaag hun eed af op 6 mei.

Sluit je vandaag nog GRATIS aan als Italofan!

Aanslag op de paus

13 mei 1981. De Turk Mehmet Ali Ağca schiet paus Johannes Paulus II op het Sint-Pietersplein in de arm, in de hand en twee maal in de buik. Zes uur op de operatietafel zijn nodig om de kerkvader in leven te houden. Alois Estermann, lid van de Zwiterse Garde, valt op door zijn heldhaftigheid: hij springt op de wegrijdende pausmobiel om de paus te beschermen tegen mogelijk nieuwe geweerschoten. De jonge schutter doet in de loop der jaren allerlei verklaringen. De opdracht zou zijn gegeven door de KGB, wegens steun van de paus aan de Poolse vakbond Solidarność en het gevaar dat hij voor het communisme vormde.

4 mei 1998. Alois Estermann krijgt na 18 jaren trouwe dienst aan de paus een feestelijke benoeming tot commandant van de Zwitserse garde. Lang kan Estermann echter niet genieten van zijn toppositie. Zo’n tien uur later worden hij en zijn vrouw, samen met de 23-jarige Zwitsers gardist Cédric Tornay dood teruggevonden in hun appartement.

Schandaal

Volgens de officiële versie van het Vaticaan gaat het om een liefdesmoord. Estermann en Tornay hadden een tijdje een homoseksuele relatie, maar een andere gardist zou nu zijn plaats hebben ingenomen. Dát, samen met een door Estermann geweigerde promotie, dreven Tornay tot zijn wanhoopsdaad. Commandant Estermann en zijn vrouw krijgen een grootse begrafenis in de Sint-Pieter, Tornay in het kleine parochiekerkje Sant’Anna.

En vanaf dat punt misstaat deze saga niet als scenario van een James Bond-film. Muguette Baudat, moeder van Tornay, gelooft niets van de zelfmoordhypothese. Haar zoon was naar eigen zeggen bezig met een onderzoek naar de groeiende macht van Opus Dei binnen de muren van het Vaticaan. Estermann was daar lid van en probeerde nieuwe leden te rekruteren onder de Zwitserse Garde. Het feit dat men de Italiaanse politie uit het onderzoek weert, helpt de geloofwaardigheid van het Vaticaan ook al niet. Baudat ontvoert het lijk van haar zoon voor een tweede autopsie in Lausanne. Die wijst uit dat hij door een kogel van een ander kaliber is gedood dan van de wapens die ze bij de Zwitserse Garde gebruiken. De onbekende daders hebben zijn lichaam in het appartement van de Estermanns gelegd, om de indruk te wekken dat Tornay het echtpaar heeft vermoord en daarna zelfmoord pleegde. Brieven van de wanhopige moeder aan paus Johannes Paulus II om de zaak te heropenen blijven onbeantwoord. Integendeel, Baudat krijgt thuis bezoek en wordt bedreigd.

Bvba KGB & Stasi: een samenwerkend vennootschap

Een volgende complottheorie steekt de kop op. Een betrouwbaar Stasi-kopstuk beweert dat Estermann jarenlang als spion had gewerkt voor zijn dienst. Dat zou in elk geval wel verklaren waarom er enkele keren dossiers uit zijn kantoor waren gestolen. En dat heldhaftige gedrag op die bewuste dramatische dag op het Sint-Pietersplein dan? De KGB had destijds bij het uitstippelen van de aanslag op de Heilige Vader haar oog laten vallen op Alois Estermann, geheim agent van de KGB’s Oost-Duitse broertje, de Stasi. Estermann zou er dus voor hebben gezorgd dat Mehmet Ağca net ongestoord op de paus kon schieten, alvorens hij met veel bravoure op de pausmobiel sprong! Een Italiaanse Parlementaire commissie komt in 2006 zelfs met de conclusie dat niemand minder dan partijleider Leonid Brezjnev de opdracht tot de moord had gegeven. De reactie van het Kremlin was dezelfde als heden ten dage in het Oekraïne-dossier: in alle toonaarden ontkennen.

Op een dag vind je de job van je leven

Ondanks – of misschien dankzij – al deze intriges toch geïnteresseerd in een baan als gardist? Dan moet je wel aan een paar voorwaarden kunnen afvinken. Naast trots bezitter van de Zwitserse nationaliteit, moet je tussen de 19 en 30 jaar oud, ongehuwd en minimum 1,74 m groot zijn. Daar bovenop moet je bereid zijn voor zo’n 1300 euro te komen werken én, niet in het minst: je moet enige voorliefde voor urenlange wacht in kostuum, hellebaard incluis, tentoonspreiden.

Tijdens hun gewone dagtaak dragen wachters een sober blauw uniform, maar bekender zijn ze van hun gestreepte blauw-gele plunje met de rode mouwen en de dito helmbos. Dat kostuum zou volgens de legende ontworpen zijn door Michelangelo, maar is in realiteit een eeuw  geleden bedacht door toenmalig commandant Jules Repond, op basis van de afbeelding van gardisten in Rafaëls Mis van Bolsena.

Ondanks dit ouderwetse uitzicht is het een modern leger. Tot de opleiding behoren zware fysieke trainingen, judo, karate, veiligheidstechnieken en … Italiaans. Gardisten zijn gewapend met traangas en degenen dichtbij de Heilige Vader dragen een automatisch geweer. Tot hun taken behoren het – desnoods met gevaar voor hun eigen leven – beschermen van de paus, bewaking van de toegangspoorten en Vaticaanstad, het opluisteren van officiële audiënties en diplomatieke ontvangsten.

Wissel van de wacht

4 december 2014. Daniel Rudolf Anrig, sinds 2008 commandant van de Zwitserse Garde, kreeg te horen dat zich mocht opmaken voor zijn C4. Hij zou vervangen worden wanneer zijn ambtstermijn op 31 januari ging aflopen.

Paus Franciscus heeft beetje bij beetje het protocol rond de Zwitserse garde doen afbrokkelen. De pontifex maakte zich kwaad toen hij erachter kwam dat een gardist de hele nacht staand de wacht had  moeten houden bij zijn privévertrekken. Een foto waarop hij praatte met een wachter, wat daarvoor not done was, ging de wereld rond. Maar Franciscus kent ondertussen zijn beschermers bij naam, vraagt af en toe of ze iets nodig hebben. Hij is zelfs de kazerne gaan bezoeken, waar het glas waaruit hij een beetje water heeft gedronken, wordt geadoreerd als een relikwie.

De familiaire manier van omgang van de kerkvorst met leden van de garde viel niet te rijmen met de autoritaire en militaristische visie van de commandant. Anrig, een zeer katholiek man met een onberispelijke reputatie, 42 jaar oud en vader van vier kinderen, werd door anonieme leden van de garde omschreven als rigide en een dictator. Ongenoegen bij de 110 gardisten zou volgens Italiaanse media aan de grond liggen van het ontslag. Daarenboven ergerde de paus zich aan de belemmering van de bewegingsvrijheid die de Zwitserse Garde voor hem betekent. De nieuwe commandant is Christoph Graf, vroeger vice-commandant en in de ogen van de kerkvorst een minder hard persoon met meer vaderlijke trekjes. Was dat de laatste der intriges binnen de Garde? Wie weet. Voormalige Zwitsers gardisten zijn voor de zekerheid al gestart met een petitie omdat ze vrezen voorde afschaffing van hun orde.

 

Taste-Italy.be maakt gebruik van cookies. Door onze website te bezoeken verklaar je je hiermee akkoord. Meer informatie

De cookie-instellingen op deze website zijn ingesteld op 'cookies toestaan" om de surfervaring te verbeteren. Als je doorgaat met deze website te gebruiken zonder het wijzigen van de cookie-instellingen of je klikt op "Accepteren" dan ga je akkoord met deze instellingen.

Sluiten