Italië zou Italië niet zijn, als de surprises die je dag helemaal perfect maken niet overal voor het grijpen lagen, gewoon om de hoek, links en rechts van de gebaande paden. Je rijdt wat rond, je stapt ergens uit, en opeens sta je in een prachtig stadje waar je niet speciaal naar op zoek was en waar je nog nooit van had gehoord. In dit geval overkwam mij op deze manier Montemerano , een plaatsje in het zuidwesten van Toscane, niet ver van Manciano.
Raak je min of meer toevallig ergens verzeild, dan kun je alleen door zoekwerk achteraf meer te weten komen over wat je zojuist hebt ‘ontdekt’, een woord dat ik overigens altijd grappig vind als het gaat om iets wat al duizend jaar bestaat en al die tijd voor iedereen zichtbaar was. Gezien de streek waarin we hier zitten zou je een Etruskische of wellicht Romeinse oorsprong van het stadje verwachten, maar daar kon ik niets over terugvinden. De naam van Montemerano duikt ‘pas’ in de 9e eeuw in documenten op. Het Montemerano zoals we het nu kunnen aanschouwen werd vanaf de 13e eeuw gebouwd door de Aldobrandeschi, een familie van Longobardische afkomst die in de Middeleeuwen grote gebieden bezat in de Maremma en rond de Monte Amiata. In de 14e eeuw moesten deze Aldobrandeschi zich onderwerpen aan de Republiek Siena, die later op zijn beurt opging in het Groothertogdom Toscane.
Verder is er – en dat is ook wel eens prettig – niet zoveel spannends te vertellen over Montemerano. Je kunt er gewoon ontspannen rondlopen, zonder dat je je hoeft te verdiepen in ingewikkelde achtergrondverhalen of rekening moet houden met dingen die je zogenaamd niet mag missen.
De oudste kerk van de stad is de Pieve di San Lorenzo, die al in de 12e eeuw wordt genoemd. De Pieve is nu niet meer in gebruik.
De 14e-eeuwse San Giorgio vervult wel nog zijn functie. Hij ligt aan een klein pleintje, tegen de gelijknamige stadspoort aan. Met zijn grauwe en sobere façade nodigt de kerk niet direct uit tot een bezoek, maar toch is hij dat alleszins waard. Het interieur is fraai en herbergt een aantal kunstschatten, waarvan de Madonna in trono col bambino e santi, een veelluik van de uit Siena afkomstige schilder Sano di Pietro, het meest in het oog valt.
Bijzonder is ook de Madonna della Gattaiola van een verder onbekende schilder, die daarom maar Maestro di Montemerano genoemd wordt. Waarschijnlijk is deze Madonna van het kattenluik het enige schilderij ter wereld dat, inderdaad, voorzien is van een doorgang voor de kat. Het is niet duidelijk of het schilderij oorspronkelijk geschilderd werd op een deur die al van zo’n luikje voorzien was, of dat het houten paneel naderhand als deur in gebruik werd genomen en toen met de zaag geconfronteerd werd. Verder zijn er nog twee werken te zien van Lorenzo di Pietro, doorgaans Il Vecchietta genoemd: een houten beeld van Petrus en een Madonna Assunta, beide vervaardigd rond 1450.
Montemerano is een klein doolhof van sfeervolle straatjes en schilderachtige huizen. Hoogtepunt is het midden in de historische kern gelegen Piazza del Castello, een verstilde plek waar je je echt even in de Middeleeuwen waant.
In een kleine plaats als deze zou je het niet verwachten, maar in Montemerano bevindt zich (mede dankzij een particuliere donatie) een bibliotheek die zo’n tienduizend boeken op het gebied van kunstgeschiedenis telt. Daar kwam ik helaas pas achter bij het schrijven van dit artikel. Het heeft ook zo z’n nadelen, als een stadje waarvan je niets weet plotseling op je pad komt… Toch nog iets gemist.
Meer over deze bibliotheek vind je op www.bibliotecaarte.it.
Foto’s:
Foto 1: Legione 899 (Wikimedia)
Foto’s 2-7-17-20-21 Mongolo 1984 (Wikimedia)
Foto 22: Matteo Vinattieri (Wikimedia)
Overige foto’s: eigen werk
