Romeinse patriciërs, bandieten, verborgen schatten en tranen van Venus in de Castelli Romani
“Het is bijna tegen zijn zin dat hij na een espresso in de gezellige bar Le Fate afscheid neemt van Roberto en Antonio, maar de tijd vliegt en Mario wil nog het typisch brood van Lariano voor de bruschette in een van de houtovens gaan halen.
“Als we voortmaken, rijden we even langs Nemi voor de aardbeien. Het enige rode dat Donna Rufina op haar tafel verdroeg.”
“Wat was de reden daarvoor?”
uit “De wijn van Clemens”
Lariano
Niets speciaals zou je zeggen als je in het dorpje aankomt. Weinig is overgebleven van de rijke villa’s die de Romeinse gens Arria hier bouwde. Maar het tumultueuze verleden van Arianum, Larianum, Lariano moet je zelf ontdekken. Het kan een avontuurlijke trektocht in het verleden van het natuurpark van de Castelli Romani worden.
Je vertrekt van een plaats genoemd Fonte Marcaccio, in de buurt van het kerkhof van Velletri. Je parkeert je auto en neemt het gemarkeerde pad tussen beuken en kastanjes. Na een twintigtal minuten stop je bij een huisje van de boswacht met tafels en banken voor een picknick, waarom niet met het brood van Lariano. Een kwartiertje later ontdek je in het bos, waar je misschien wel everzwijnen, stekelvarkens en dassen hebt gezien, de suggestieve overblijfselen van een kasteel. Dat is de “Algido” op de berg Artemisio in de 4de eeuw vChr, later bekend als de Maschio di Lariano.
Omwille van zijn strategische ligging stond het kasteel voortdurend in het middelpunt van de geschillen tussen de machtige familie’s van de graven van Tuscolo, de Annibaldi, de Savelli en vooral de Colonna als protagonisten van de Kerk.
Gasbarrone en zijn verborgen schat
Denk niet dat de ruïnes van het kasteel alleen maar overblijfselen van een voorbije adelijke glorie zijn. In de 18de en 19de eeuw reden de Postiglioni, de postkoetsen, op de grimmige paden van het bos. De nu suggestieve dichte struikgewassen en ineengestrengelde braamstruiken waren een ideale schuilplaats voor de briganti van de “Macchia della Faiola”.
Hun leider, de joviale bandiet Gasbarrone, geliefd bij de herders en boeren van de streek, maakte de ruïnes tot zijn hoofdkwartier. Na zijn arrestatie verspreidde zich het gerucht dat hier zijn fabuleuze schat van de overvallen was verborgen. Ondanks een eeuwenlang durende speurtocht onder de zware stenen, ten koste van de archeologische waarde van het oude kasteel, blijft de schat nog steeds verborgen onder de ruïnes van de Maschio. Of in de verbeelding van de mensen van Lariano.
Gasbarrone was trouwens niet zomaar een bandiet. Hij had de lokale bevolking aan zijn kant en tijdens zijn lang gevangenschap wedijverden de romantische reizigers van de Grand Tour om hem te bezoeken. Cesare Lombroso bestudeerde hem als het prototype van een crimineel van geboorte. Maar dichters, schrijvers, schilders en aristocraten zoals Stendhal en Dumas maakten hem beroemd in Frankrijk, Engeland en zelfs in de VS als de gentleman-bandiet. De Italiaanse Robin Hood die hier in dezelfde bossen vertoefde waar jij nu wandelt.
Brood en Bruschetta
Tijdens je uitstap in de natuur van de Maschio di Lariano vind je vooral in de late lente en in de zomer de geliefde funghi porcini, het eekhoorntjesbrood. Die paddestoel wordt in deze streek met polenta of met pasta gegeten en, waarom niet, met brood of op een bruschetta. Eeuwenlang werd en wordt hier het brood na een lange gisting gebakken in houtgestookte ovens met kastanjebundels uit de omringende bossen.
Ga eens naar de Forno Santa Eurosia. Kies tussen de meer dan dertig verschillende soorten brood, één voor één bereid volgens de oude huisrecepten met geselecteerde nationale meelsoorten. Proef het volkoren- of wit brood of het brood met walnoten om er maar enkele te noemen. Of kies voor de Bar Le Fate voor een rijkelijk gevulde tramezzino rigoureus met het ter plaatse gebakken brood.
Ben je een echte broodfan, trek dan nog even verder naar het nabije Genzano, bekend voor zijn Infiorata. Dat is een immens bloementapijt dat in de lente het hele centrum van het stadje dekt, maar niet minder voor het traditionele Broodfestival dat in september plaatsvindt. Het zelfgebakken brood van Genzano is het eerste Italiaanse brood dat een PGI kreeg, wat volgens de inwoners te danken is aan de kwaliteit van de granen, het water en ja, de lucht van het stadje die al meer dan 300 jaar waakt over de productie.
Tijdens de driedaagse van het festival kun je deelnemen aan rondleidingen. Je kunt je kennis van de typische gerechten verdiepen met een bruschetta, het geroosterd sneetje brood van de arme boerentraditie. Ben je op zoek naar een Bruschetteria in de Romeinse kastelen, ga dan naar Brusca Briaca en proef van de smakelijke Italiaanse gezelligheid aan de tafels van het stadje.
Nemi
Nemi is het kleinste pittoreske stadje in de Castelli Romani met een panorama dat zo uit een schilderij komt. Daarom was het ook zo geliefd bij schrijvers en muzikanten van de Grand Tour. Christian Andersen, Goethe, Stendhal, d’Annunzio, Lord Byron, ze verbleven in Nemi en lieten zich betoveren door het meer ingebed in de krater van een oude vulkaan, de bossen en de steegjes van het stadje. Gounod liet zich voor zijn Ave Maria inspireren door het nachtelijk panorama van het meer en schreef de datum op zijn gitaar: Nemi 24 april 1862.
De schoonheden van dit stadje zijn even fascinerend als goed verborgen. Wil je ze beleven, ga dan op zoek en volg het pad van de tempel van Diana. Voorbij het historisch centrum bereik je het belvedère. Ga door de oude poort en neem een pad aan de linkerkant dat afdaalt naar het meer dat je naar het archeologische gebied brengt. De godin van de bossen en de jacht had hier haar tempel. Eeuwen later heeft de vegetatie de ruïnes grotendeels bedekt maar de sfeer is nog steeds een bezoek waard.
De legende van de Romeinse boten van Caligula
Oude Romeinse legendes brengen je dikwijls aan het twijfelen. Misschien is dit wel de reden waarom een grote archeologische expeditie van 1927 tot 1932 het ruim 22 meter diepe meer liet leegpompen en erin slaagde twee Romeinse schepen uit de tijd van keizer Caligula aan land te trekken.
De twee gigantische schepen werden waarschijnlijk gebouwd door Caligula ter ere van de Egyptische godin Isis en de Romeinse Diana. Echte drijvende paleizen zijn het, rijk aan pracht en praal, begraven op de bodem van het meer om een onbekende reden. Spijtig dat het museum waar de schepen waren ondergebracht in vlammen opging aan het einde van de Tweede wereldoorlog.
Maar, ”Heel vaak zijn dingen die waarheid lijken, waarheid in een andere vorm.” overwoog de plaatselijke architect Giuliano Di Benedetti. Hij had het toen over de geheimen die verborgen zijn in de wateren van Nemi. Hij was er van overtuigd dat er een derde oude Romeinse boot ter ere van de drie-enige godin Isis in de diepten van het meer van Nemi werd gezogen en nog steeds wacht om te worden ontdekt.
Nemi’s aardbeien, fragole en fragoline
Van legende naar legende, van de geschiedenis naar de gastronomie.
De fragoline, de kleine wilde aardbeien waarvoor Nemi gekend is, werden geboren uit de tranen van Venus voor de dood van haar geliefde Adonis. Ze vielen op de grond en werden kleine felrode hartjes met een intense smaak en magische krachten. Kom zelf kennis maken met de legendarische fragoline in gebak, confituur, likeur of zelfs bier tijdens het Aardbeienfestival op de eerste zondag van juni.
De Fragolare, de meisjes van het dorp die voor de gelegenheid het oude traditionele kostuum dragen met rode rok, zwarte bustier, witte blouse en kanten muts, brengen je meteen in de sfeer om deze tranen van Venus te proeven.
Ga naar de Bar delle fragole in het centrum van het stadje voor aardbeien zoals je ze verkiest. Met Prosecco, taart met chantilly room, pannenkoeken met Nutella of sorbet en sluit af met een Liquore Fragolino. De legendes krijgen meteen meer kleur.
