Op 26 juni 1946 zijn twee landbouwers aan het werk waren op hun land in het gehucht Santa Lucia di Calamello, in de parochie Cartoceto. Deze parochie maakt deel uit van het stadje Pergola, in de provincie Pesaro e Urbino van de regio Le Marche. Als bij toeval stoten ze op enkele honderden fragmenten van verguld brons. Uiteindelijk blijkt het totale gewicht ruim 900 kilo te bedragen. Het verhaal van hun vondst en redding.
De ontdekking wordt gemeld aan kanunnik Giovanni Vernarecci, ere-inspecteur van Fossombrone. Hij was ook belast met de melding van archeologische vondsten in de streek. Het is zijn nicht Piera Vernacci, studente in Urbino, die de vondst aan hem doorgeeft. Beiden begrijpen immers meteen het historische belang ervan. Toen Piera ter plaatse kwam, bleken alle fragmenten verdwenen. Maar in een vers gegraven geul vond ze opnieuw een stuk verguld brons dat ze meteen naar haar oom bracht.
Gered van clandestiene verkoop
Vernarecci was ten zeerste bezorgd over het lot van de vondsten. Hij belde meteen het Nationaal Archeologisch Museum van Le Marche. Daar had vanwege de naoorlogse noodsituatie slechts één dagelijkse medewerker dienst: Nereo Alfieri. Die laatste trok naar de plaats van de ontdekking. Hij confisqueerde namens de Staat de fragmenten van verguld brons die net waren opgegraven. De landeigenaar was immers spoorslags naar Rome vertrokken, vermoedelijk met intentie contact op te nemen met de clandestiene antiekmarkt. Intussen waarschuwde hij de Carabinieri van Rome, die erop toekeken dat antiekhandelaren geen illegale verkoop zouden organiseren. Zo kon op het nippertje worden voorkomen dat het verguld brons in foute handen viel.
De eerste restauratie werd uitgevoerd door de restaurateur Bruno Bearzi uit Firenze. Hij werkte meer dan tien jaar kosteloos aan de restauratie van dit kostbare monument. Het was een echte puzzel. Enerzijds was er het hoge aantal van enkele honderden fragmenten. Daarnaast waren vele stukken opzettelijk vervormd voordat ze werden begraven. In 1959 voltooide Bearzi zijn restauratiewerk. De bronzen beelden konden tentoongesteld worden in het Nationaal Archeologisch Museum van de Marche. Daar bleven ze tot in 1972.
Tweede restauratie
Van 1972 tot 1988 volgde een tweede restauratie van de vergulde bronzen beelden. Dit keer nam het restauratielaboratorium van de Soprintendenza alle antichità in Firenze de honneurs waar. Deze organisatie slaagde erin om talrijke voorheen niet-geassembleerde fragmenten in de beelden in te passen. Zo kwamen uiteindelijk vier personages zichtbaar: twee mannelijke te paard en twee vrouwelijke staande. Na restauratie volgde een tentoonstelling van zes maanden in het Archeologisch Museum van Firenze. Vervolgens keerden de vergulde bronzen beelden terug naar het Nationaal Archeologisch Museum van de Marche. Dit keer waren het niet langer losse fragmenten, maar een groep van beelden. Het was inmiddels duidelijk dat ze de enige overgebleven verguld bronzen beeldengroep uit de Romeinse tijd vertegenwoordigden: een unieke vondst!
In een volgende bijdrage geven we je meer inzicht in wat de beeldengroep voorstelt. Of wat men denkt dat ze voorstellen!
Lees ook deel twee van dit artikel
