Op 7 november vieren we de dag van de geneeskunde. Vandaag aandacht voor wellicht de eerste vrouwelijke gynaecologe ter wereld: Trota di Salerno.
Trota of was het Trotula leefde begin twaalfde eeuw in of rond Salerno en was waarschijnlijk de eerste gynaecologe ter wereld. Ze stond ook bekend onder andere namen, bijvoorbeeld Trotula de Ruggiero, Trota, Trottula, Trotta, Trocta of Troctula. Salerno was bekend voor de medische faciliteiten, waar vrouwen, in tegenstelling tot de algemene regel, wel toegang kregen.
Biografische informatie
De naam Trotula was in de middeleeuwen in heel Europa beroemd, vooral vanwege haar studies op het gebied van vrouwengeneeskunde. Er bestaat geen zekere informatie over haar. Trotula was een van de bekendste artsen en gaf les. Haar missie was het leven van vrouwen te vergemakkelijken. Onder haar naam publiceerde men verschillende werken, met praktische raadgevingen voor de gezondheid van vrouwen. Die betroffen zwangerschap, onvruchtbaarheid en geboorten.
Het is zeker zo dat de naam “Trota”, waarvan “Trotula” een verkleinwoord is, gebruikelijk was in Salerno in de 12e eeuw. Geschat wordt dat er in die periode ongeveer 90 vrouwen met die naam in de stad woonden. In de archieven zijn ook twee gevallen gevonden van vrouwen met de voornaam “Trotula”.
Een andere zekerheid is de aanwezigheid van vrouwen die het beroep van genezeres uitoefenden in Salerno. In totaal bestaan ongeveer 60 historische getuigenissen die het bestaan bevestigen van de mulieres salernitanae. Dat waren geleerden die lesgaven of actief waren rond de medische school van Salerno. Ook schrijvers als Orderico Vitale en Maria di Francia getuigen over reizigers die de genezende krachten van een vrouw uit Salerno prezen, zonder haar naam te noemen.
In de overlijdensberichten van de kathedraal van Salerno herdenkt men een vrouwelijke arts die in 1155 overleed, ook al wordt er geen melding gemaakt van Trotula of de mulieres salernitanae.
Volgens één hypothese is de figuur van Trotula verbonden met die van Copho, een schrijver uit de 12e eeuw. Dit blijkt uit een nieuwsbericht uit 1112, waarin vermeld wordt dat de twee getrouwd waren. Helaas zijn er zelfs in dit geval niet voldoende elementen om de informatie te bevestigen of te ontkennen.
Trota adviseerde het gebruik van opiaten om pijn te verlichten. Dat druiste in tegen de leer van de Kerk die vond dat vrouwen pijn moesten lijden om de erfzonde van Eva uit te wissen.
Historische reconstructies
Een hypothetisch leven van Trotula is in het verleden door diverse auteurs op fantasierijke wijze gereconstrueerd. Uit moderne historische studies is gebleken dat deze reconstructies, die interessant zijn voor het imago van het personage in de geschiedenis, volkomen ongegrond zijn en elke wetenschappelijke betrouwbaarheid missen.
In het bijzonder was Trotula, volgens een oude traditie, een lid van de adellijke familie Norman De Ruggiero. Hij was in zijn tijd beroemd omdat hij een deel van zijn bezittingen aan Robert Guiscard had geschonken voor de bouw van de kathedraal van Salerno. Dankzij de positie van haar familie zou ze de kans hebben gehad om medicijnen te studeren. Volgens deze reconstructie zou ze actief zijn geweest ten tijde van de laatste Lombardische prins van Salerno, Gisulfo II, vóór de aankomst in de stad van de dokter Constantinus Africanus.
Volgens een hypothese uit de negentiende eeuw van de hand van Salvatore De Renzi, trouwde Trotula ook met een andere dokter, Giovanni Plateario. Met hem zou ze twee zonen hebben gekregen, Giovanni Plateario de Jongere en Matteo. Beiden dokters, zouden ze samen met hun vader worden herinnerd als Magistri Platearii. Klinkt mooi, maar ook dit verhaal is ongefundeerd. Een andere theorie is dat ze trouwde met een oudere Mattheüs, later Arcimatteo genoemd, de auteur van De adventu medici ad aegrotum en Regule urine.
Het werk van Trotula was eeuwenlang een gids voor medici, hoewel het weinig waarschijnlijk is dat Trotula echt bestaan heeft. Trotula is een verkleinwoord voor Trota, een synoniem dat toeliet onderwerpen op te nemen die niet van vrouwen aanvaard werden.
