Je slentert door de supermarkt en je laadt automatisch de wereld in je winkelkarretje. Maar wie denkt er nog aan de lange reizen over de Atlantische Oceaan van Christoffel Columbus en zijn bemanning? Aan de zeeman die ons vanuit de verre 15de eeuw de producten voor de gastronomie van vandaag op tafel heeft gebracht?
De Gorgonzola van de jonge Columbus
Zie je op een verpakking Gorgonzola een vintage label met de afbeelding van Christoffel Columbus, dan sta je voor een “Cremificato Colombo”. Niet zomaar een gorgonzola, maar dè BOB gorgonzola van Columbus, die voor de Italiaanse markt wordt geproduceerd in de zuivelfabriek van Cava Manara.
Het verhaal doet de ronde dat de jonge Christoffel tijdens zijn studies aan de universiteit van Pavia dagelijks een herberg in het dorpje Sommo bezocht. De bazin van de herberg, Signora Maria, serveerde hem royale plakjes kaas met schimmel. Christoffel werd dol op de kaas en noteerde nauwkeurig het recept van die “furmag mol cun la mufa”, de romige gorgonzola met een blauwachtige ader die waarschijnlijk voor het eerst in de jaren 900 werd gemaakt in het stadje Gorgonzola aan de rand van Milaan.
De rantsoenen aan boord
En dan begint het grote avontuur van de navigator Christoffel Columbus.
Maar hoe leefden Columbus en zijn bemanning aan boord van de zeilschepen Santa Maria, Pinta en Nina? En vooral wat aten ze?
Eén punt staat vast, op wijn werd niet bezuinigd. Drie pollepels rode wijn in de ochtend en drie in de avond, samen een goede liter wijn per man per dag. Zuiniger werd omgegaan met drinkwater dat in waterdichte vaten werd bewaard.
Het eten zag er kariger uit. Hou er rekening mee dat de voedselvoorraad bijna een jaar moest duren. Om op zee lang mee te gaan, moest het voedsel droog zijn. Zo werden er gezouten ansjovissen en kabeljauw, rund- en varkensvlees, droge granen, kikkererwten, linzen en bonen en de onvermijdelijke harde koekjes ingescheept.
Op zondag werd er een dubbel rantsoen koekjes uitgedeeld. Ja van die harde zeemanskoekjes, die naar de veelzeggende naam bootbrood luisteren. Deze tweemaal gebakken koekjes waren zo ijzersterk dat je ze zacht moest maken met water of een ander soepje dat bij elke maaltijd werd geserveerd.
Uitzonderlijk kreeg Columbus’ bemanning op die dag ook amandelen, gedroogde vijgen, rozijnen en honing geserveerd.
Op maandag, woensdag, vrijdag en zaterdag aten de zeelui een hete soep met kikkererwten, tuinbonen, linzen, olie, azijn, uien en veel knoflook om scheurbuik te voorkomen. Op dinsdag, donderdag en zondag kwam er gedroogd vlees op tafel.
Een exclusiever menu voor de kapitein
Columbus had zijn voorkeuren en exclusief voor hem werden gekonfijte ceders, confituren, dadels, kweeperen, sinaasappelsap, rijst, olijven, saffraan, roze en witte suiker en rozenwater aan boord gebracht. Ook ontbraken verse varkensboter, ham, en levende kippen en hanen niet. Het is duidelijk dat hij zeker wilde zijn van de versheid van de producten.
Misschien was het ook wel zijn nieuwsgierige honger naar lekker eten die zijn ontdekkingen hebben geïnspireerd.
De ontdekking van Amerika
In 1492 zet de ontdekkingsreiziger met zijn bemanning voor het eerst voet aan wal op de Bahama’s. Misschien is hij er zich op dat ogenblik niet van bewust dat hij een wereldrevolutie op tafel in gang heeft gebracht.
De Amerikaanse maïs, aardappelen, tomaten, cacao, bonen, kalkoen, ananas, chili in alle geuren en kleuren, pompoenen, pinda’s vonden met de zeilboten van Columbus hun weg naar de Europese keukens.
Mais
Met de korenaren die een patrouille van zijn mannen op Cuba ontdekten werd “een vreemd geel meel in water gekookt”, de nu Italiaanse polenta.
Proef de “polenta e osei” van de regio Veneto, een stevig gerecht met polenta en wild, meestal kleine vogeltjes, dat de boeren vroeger bereidden voor de feestdagen.
Aardappelen
En wat met die “knollen met een scherpe smaak” die oorspronkelijk aan het vee werden gevoerd? Het duurde tot de jaren 1700 voordat de aardappel naar waarde werd geschat en zelfs op de tafels van de adel verscheen.
In Italië eet je nu zonder erbij stil te staan de intussen traditionele kip met aardappelen in de oven, een “gateau di patate” met parmezaan, “pasta e patate alla napoletana”, zonder de gnocchi te vergeten, gemaakt van meel en aardappelen.
Tomaten
De zaadjes die de oversteek van de Atlantische Oceaan maakten na de verovering van Mexico in 1519 kenden bij hun aankomst in Europa weinig succes.
Oorspronkelijk alleen maar een sierplant, wist de “pomo d’oro”, de gouden appel van de Maya’s, zich te verweren en vond tenslotte zijn plaats in ontelbare recepten.
Keuze te over in Italië waar gerechten zonder tomaten eerder raar zijn. Zo eet je nu “pasta al ragout”, pizza rossa, stoofpotjes met tomaat, “caprese” met tomaat en mozzarella, gevulde tomaten, de Toscaanse “pappa al pomodoro” met tomaten en oudbakken brood en de ontelbare tomatensausjes bij vis en vlees.
Cacao
Wie houdt niet van de Belgische pralines of de Italiaanse gianduiotti? Maar wie denkt nog aan de 16de eeuwse cacaobonen van de Azteken die in Mexico als geld werden gebruikt? Zelfs als we chocolade zeggen doen we dat op zijn mexicaans met de woorden choco, cacao en lat.
Tabak
Wanneer de zeelui van Columbus de inwoners van Cuba vreemde bladeren zagen roken, opgerold of in rare kopjes, de toekomstige pijpen, begonnen ook zij de rook van het nieuwe kruid te inhaleren, dat al snel de hoven van Europa bereikte. Caterina de’ Medici zou het enthousiast haar koninginnenkruid hebben genoemd, dat alle denkbare kwalen zou kunnen genezen.
En dan steek je nonchalant een sigaret op, ook al staat tabak intussen wel op de zwarte lijst.
Coniglio alla Stimpirata
Ter ere van Christoffel Columbus moet je nu wel zijn favoriete gerecht klaarmaken. Het konijn alla Stimpirata werd bereid door zijn Portugese schoonfamilie, maar met enkele variaties vind je het ook in de Siciliaanse keuken.
Voor het recept van Columbus heb je een konijn, paprika’s. uien, een aubergine, kappertjes, tomatensaus, azijn en extra vergine olijfolie nodig. Je kookt het in stukken gehakt en gezouten konijn in een pan op een laag vuur. Apart bak je de andere ingrediënten. Wanneer het konijn gaar is, voeg je alles samen en giet je de tomatensaus erover. Nog een paar minuten laten sudderen en je kunt aan tafel met Christoffel Columbus.
Hotel Cristoforo Colombo
Als je de thuishaven van de ontdekkingsreiziger wilt exploreren, kun je verblijven in het hotel dat zijn naam draagt. Hotel Cristoforo Colombo ligt in het oude centrum van Genua, op wandelafstand van de dom, het aquarium, het belvedère, de belangrijkste historische monumenten en ontelbare typische restaurantjes.
Hotel Cristoforo Colombo- Via Porta Soprane, 27 – Genua
