Charles Ponzi, leven van een meester-oplichter
Een Ponzischema is een frauduleus opgezet investeringssysteem waarbij het geld van nieuwe beleggers gebruikt wordt om eerdere investeerders uit te betalen. Natuurlijk gaat de kruik maar zolang te water tot ze barst, en vroeg of laat blijven gedupeerden achter, dat kan niet anders. Maar wist je dat de “uitvinder” hiervan een Italiaan was? We vertellen je graag zijn levensverhaal.
Ondanks dit uitstel van executie bleven waarnemend uitgever van de Post Richard Grozier en stadsredacteur Eddie Dunn achterdochtig. Zij stuurden onderzoeksjournalisten. De autoriteiten van Massachusetts waren eveneens met een onderzoek bezig. Op de dag dat de Post het artikel publiceerde, ontmoette Ponzi staatsfunctionarissen. Hij wist de controle door de ambtenaren tegen te houden door aan te bieden geen geld meer aan te nemen tijdens het onderzoek. Gelukkig voor hem, want Ponzi hield er verre van een correcte administratie op na. Het aanbod om geen nieuw geld aan te nemen, kalmeerde tijdelijk de verdenkingen van de staatsfunctionarissen.
Ineenstorting van het plan
Op 26 juli begon de Post met een reeks artikelen waarin lastige vragen werden gesteld over de werking van Ponzi’s geldmachine. Clarence Barron, een financieel journalist die aan het hoofd stond van Dow Jones & Company, moest Ponzi’s plan onderzoeken.
Barron stelde vast dat hoewel Ponzi fantastische rendementen op investeringen bood, Ponzi zelf niet investeerde met zijn bedrijf. Daarnaast berekende Barron dat om de investeringen van de Securities Exchange Company van Ponzi in te dekken, er 160 miljoen postreplycoupons in omloop zouden moeten zijn. In werkelijkheid waren het er amper 27.000… Het Amerikaanse postkantoor bevestigde dat postreplycoupons niet in grote hoeveelheden werden gekocht, zowel in eigen land als in het buitenland. De brutowinstmarge op de aankoop en verkoop van elke IRC was inderdaad groot. Maar de overheadkosten voor de aankoop en inwisseling van deze items zouden de brutowinst hebben overtroffen.
Barron stelde dat, als Ponzi echt deed wat hij beweerde te doen, hij in feite winst zou maken ten koste van een overheid. Namelijk ofwel de overheden waar hij de coupons kocht, of de Amerikaanse overheid. Daarom betoogde Barron dat zelfs als Ponzi’s operatie legitiem zou zijn, het immoreel was om op deze manier misbruik te maken van de overheid.
De artikelen in de Post veroorzaakten een paniekrun op de Securities Exchange Company. Ponzi betaalde in drie dagen $2 miljoen uit aan een wilde menigte buiten zijn kantoor. Hij sprak hen toe, deelde koffie en donuts uit en vertelde hen opgewekt dat ze zich nergens zorgen over hoefden te maken. En charmeren kon hij. Velen veranderden van gedachten en lieten hun geld toch bij hem achter.
Dit trok de aandacht van Daniel Gallagher, de Amerikaanse officier van justitie voor het district Massachusetts. Gallagher gaf de opdracht om de boeken van de Securities Exchange Company te controleren. Deze controle verliep niet van een leien dakje, want Ponzi’s boekhoudsysteem bestond alleen uit indexkaarten met de namen van investeerders.
McMasters
Ondertussen had Ponzi een journalist ingehuurd, William McMasters. Die begon echter al snel argwanend te staan tegenover Ponzi’s eindeloze gepraat over postantwoordbonnen, en het lopende onderzoek tegen hem. Later beschreef hij Ponzi als een “financiële idioot” die niet leek te weten hoe hij moest optellen. Het onderzoek naar Ponzi begon eind juli, toen McMasters verschillende zeer belastende documenten vond die aangaven dat Ponzi slechts “Peter beroofde om Paul te betalen”.
McMasters ging met deze informatie naar Grozier, zijn voormalige werkgever. Grozier bood hem $5.000 voor zijn verhaal, dat op 2 augustus 1920 in de Post werd afgedrukt. McMasters’ artikel verklaarde Ponzi hopeloos insolvent. Hij schreef dat hoewel Ponzi $ 7 miljoen aan liquide middelen claimde, in werkelijkheid minstens $ 2 miljoen aan schulden had. Inclusief rente, zo schreef McMasters, stond Ponzi maar liefst $ 4,5 miljoen in het rood. Het verhaal veroorzaakte een enorme run op zijn bedrijf, maar Ponzi betaalde eens te meer binnen één dag uit. Vervolgens versnelde hij de plannen voor de oprichting van een groot conglomeraat dat zich zou richten op bankieren en import-exportactiviteiten.
Joseph Allen, commissaris van de Massachusets Bank, maakte zich zorgen dat als grote opnames de reserves van Ponzi zouden uitputten, het banksysteem van Boston ten val zou worden gebracht. Hij ontdekte dat een groot aantal door Ponzi gecontroleerde rekeningen meer dan $ 250.000 aan leningen van Hanover Trust had ontvangen, de bank die hij feitelijk controleerde. Hij gaf twee bankinspecteurs opdracht om Ponzi’s rekeningen in de gaten te houden.
Faillissement
Op 9 augustus meldden de bankinspecteurs dat er zoveel investeerders hun cheques op Ponzi’s hoofdrekening hadden verzilverd dat deze vrijwel zeker in het rood stond. Allen gaf Hanover Trust vervolgens opdracht om geen cheques meer uit te betalen van Ponzi’s hoofdrekening. Hij orkestreerde ook een onvrijwillige faillissementsaanvraag via verschillende kleine Ponzi-investeerders.
Deze zet dwong de procureur-generaal van Massachusetts, J. Weston Allen, om te verklaren dat er weinig substantieel was dat Ponzi’s beweringen van grootschalige transacties in postbonnen kon ondersteunen. Staatsfunctionarissen nodigden vervolgens Ponzi-beleggers uit om naar het Massachusetts State House te komen om hun namen en adressen te verstrekken voor het doel van het onderzoek. Op dezelfde dag kreeg Ponzi een voorlopig resultaat van de audit, waaruit bleek dat hij minstens $ 7 miljoen aan schulden had.
Op 11 augustus publiceerde de Post een verhaal op de voorpagina over zijn criminele verleden in Montreal 13 jaar eerder. Daarbij ook melding van zijn veroordeling voor vervalsing en zijn rol bij Zarossi’s door schandalen geteisterde bank. Die middag nam bankcommissaris Allen Hanover Trust in beslag vanwege talloze onregelmatigheden. De commissaris verijdelde zo onbedoeld Ponzi’s plan om als laatste redmiddel geld te lenen uit de bankkluizen voor het geval alle andere pogingen om geld te verkrijgen zouden mislukken.
Borgstelling
Te midden van berichten dat hij elk moment gearresteerd zou kunnen worden, gaf Ponzi zich over aan de federale autoriteiten en accepteerde hij de cijfers van de audit. Hij werd oorspronkelijk vrijgelaten tegen een borgtocht van $ 25.000 en werd onmiddellijk opnieuw gearresteerd op beschuldiging van diefstal door de staat, waarvoor hij een extra borgtocht van $ 10.000 betaalde.
Nadat de Post de resultaten van de audit had vrijgegeven, vreesde de borgsteller dat Ponzi het land zou ontvluchten. Daarom trok hij de borgtocht in voor de federale aanklachten. Procureur-generaal Allen wilde Ponzi onder geen beding laten gaan. Hij verklaarde dat als Ponzi zijn vrijheid terugkreeg, de staat aanvullende aanklachten zou eisen en een borgtocht zou eisen die hoog genoeg was om ervoor te zorgen dat Ponzi in hechtenis zou blijven.
Het nieuws bracht naast Hanover Trust nog vijf andere banken ten val. Ponzi’s investeerders ontvingen uiteindelijk minder dan 30 cent per dollar terug van hun oorspronkelijke inleg. Ze verloren ongeveer $ 20 miljoen in dollars van 1920.
