Joodse revival in Trani

Historisch gezien is Puglia een van de belangrijkste gebieden van de Joodse diaspora, maar tegelijk een van de minst bekende. Nochtans ontstonden Joodse gemeenschappen in steden als Bari, Otranto en Trani. De gemeenschap kende veel hoogte- en dieptepunten doorheen de geschiedenis en was na de passage van Hitler nagenoeg verdwenen.

Reeds in de twaalfde eeuw was een belangrijke Joodse gemeenschap gevestigd in Trani overgekomen vanuit het koninkrijk Napels, Sicilië, Spanje en Portugal om te ontvluchten aan vervolging. Toen Willem I van Sicilië de stad Bari verwoestte in 1156, namen veel Joden hun toevlucht tot de Trani. Verdere aangroei kwam er ook vanuit Frankrijk, waar de Joden niet welkom waren onder Filips II. Naast al deze negatieve factoren, was er de uitstekende ligging van de haven van Trani. Onder hun impuls groeide Trani gedurende enkele eeuwen uit tot een epicentrum van de handel met het Oosten.

De Joodse wijk in Trani werd Giudecca genoemd, en lag in het oudste deel van de stad binnen de stadsmuren en vlakbij de haven. In de originele plaats- en straatnamen merk je tot vandaag de Joodse invloed zoals bij Via Scolanova, Via Sinagoga, Via Della Giudecca, Vico La Giudea, Via Moisè da Trani.

Na Bari en Otranto werd de stad Trani een beroemd centrum voor de studie van het Jodendom. Hier werd in 1180 Isaiah ben Mali geboren, die zou uitgroeien tot één van de belangrijkste onderzoekers van de Talmoed – de mondelinge leer, een reeks commentaren van Schriftgeleerden en belangrijke rabbijnen op de Tenach, de bijbel van het Jodendom. Hij schreef commentaren op zowat de hele Talmoed, waarbij hij er in slaagde de moeilijkste onderwerpen op een duidelijke manier uit te leggen.

Binnen de middeleeuwse stadsgrenzen bestonden liefst vier synagoges, die onder het bewind van Karel III van Durazzo christelijke namen kregen. Hiervan bestaan er nog twee, namelijk Sant’Anna en Santa Maria Scolanova. Het zijn meteen de twee enige overgebleven syangoges in Zuid-Italië, die recent werden gerestaureerd en toegankelijk zijn voor het publiek, eerstgenoemde in de Via la Guidea als museum dat de geschiedenis van de Joden in Trani vertelt.

Rond 1500, toen de Spaanse inquisitie ook Puglia bereikte, werden de meeste Joden verdreven of doodgemarteld. De meeste Joodse bezittingen werden in beslag genomen. Het was in deze periode dat de vier synagoges werden ingewijd als katholieke kerken. Een deel van de overlevenden vluchtte naar het noorden, de meesten naar Griekenland en de Egeïsche eilanden. Zo werden Joodse kolonies gesticht in Corfu, Arta en Saloniki.

Ook daarna was de lijdensweg van de Apulische Joden niet ten einde. Onder invloed van nazi-Duitsland kwamen velen onder hen om tijdens de Holocaust. Maar de Joodse gemeenschap bloeit vandaag opnieuw. De herstart werd gemaakt in 2004 met als belangrijk element de restauratie, ontkerkelijking en ingebruikname van de Scolanova. De gemeenschap organiseerden een eerste Europese Joodse Cultuurdag met tentoonstellingen, een boekenbeurs, conferenties en proeverijen van de Joodse traditionele keuken. De Joodse Gemeenschap van Napels maakte van Trani een satellietgemeenschap. In 2009 mocht Trani eens te meer gastheer spelen voor de eerder genoemde Europese Joodse Cultuurdag.

In 2012 vond het Lech Lechà (Hebreeuws voor “ga naar jezelf”, het vijfde en zesde woord van de parshah) plaats, een festival met elementen van kunst, cultuur, literatuur en godsdienst dat doorging in Trani. Het plaatselijke restaurant Il Marchese del Brillo di Trani op de Piazza Giuseppe Mazzini bereidde koosjer gerechten, en een publieke Shabbaton (een viering georganiseerd op de sabbat) met ochtenddienst in open lucht besloot de week in stijl. Hart van het evenement was de Scolanova synagoge.

Dit artikel verscheen in Buonissimo magazine nr 1 uit 2013.

Over Steven Van Raemdonck 224 Artikelen
Steven Van Raemdonck is één van de oprichters van Taste Italy vzw, en neemt de voorzittersfunctie van de vereniging waar.

Taste-Italy.be maakt gebruik van cookies. Door onze website te bezoeken verklaar je je hiermee akkoord. Meer informatie

De cookie-instellingen op deze website zijn ingesteld op 'cookies toestaan" om de surfervaring te verbeteren. Als je doorgaat met deze website te gebruiken zonder het wijzigen van de cookie-instellingen of je klikt op "Accepteren" dan ga je akkoord met deze instellingen.

Sluiten