Wat “doei” is voor de Nederlanders is “ciao” voor de Italianen, hoewel ciao zich ondertussen over bijna heel de wereld verspreid heeft.
Heeft u zich ooit afgevraagd waar het woord vandaan komt? Je kan het waarschijnlijk bij deze al vermoeden. Het vond zijn oorsprong in Venetië. Venetië dreef handel met veel landen, waaronder ook de Slavische landen. De Riva degli Schiavoni (schiavo = slaaf), de lange wandelboulevard langsheen de lagune is daar nog een stille getuige van.
De handelaars groeten de Venetianen met de woorden: “sciavo vostro vi saluta”. Slaaf werd hier gebruikt als afkomstig uit de Slavische landen, niet als lijfeigene. In de loop der tijd werd het vervormd tot ‘ciao’.
Joden
Er zijn nog andere woorden die hun oorsprong vonden in la Serenissima. 500 jaar geleden creëerde men het eerste Ghetto. Aan de Joden legde men beperkingen op qua bewegingsruimte. Ze moesten ook al een duidelijk teken dragen zodat men ze als zodanig kon herkennen. De plek waar de Joden geconcentreerd werden en die ze slechts tussen zonsopgang en zonsondergang mochten verlaten was de ijzergieterij. Deze was omwille van het brandgevaar naar het Arsenale verplaatst. Gieten van metaal is gettare en daarvan werd het woord getto afgeleid. In het Venetiaans: gheto, want Venetianen vinden een dubbele medeklinker niet nodig. Om de verwarring nog groter te maken: de joden werden eerst ondergebracht in de nieuwe ijzergieterij, zodat het Gheto nuovo ouder is dan het gheto vechio.
Venetië werd meermaals getroffen door een pestepidemie. Omdat men de oorzaak niet kende en men vermoedde dat het in de stoffen zat die uit het Oosten ingevoerd worden, werden mens en goederen veertig dagen (quarantaine) tegengehouden op een van de eilanden in de lagune. Later bracht men ook pestlijders hier onder in een Lazzaretto, niet afgeleid van Lazarus, maar van de oorspronkelijke naam van het eiland: Santa Maria di Nazareth. Daar vinden we trouwens nog iets heel merkwaardigs terug. Het apenstaartteken dat wij gebruiken in ons emailadres is in 1536 in een inventaris van een schip genoteerd op de muur van een quarantainegebouw. Amfora schreef men toen als @nfor@.
Het Arsenale dan, het kloppend hart van Venetië sinds het begin van de twaalfde eeuw. Volgens geschiedschrijvers kon men daar een galei in 12 uren tijd bouwen, rekening houdend met enige overdrijving natuurlijk. Arsenale en ook ‘darsena’ (binnenhaven) zijn afgeleid van het Arabisch darsina’a (huis van de industrie).
Isoleren
Ook ‘isoleren’ komt uit Venetië. De Venetianen hadden de gewoonte om alles wat ze niet wensten naar een eiland te sturen. Eiland is “isola” in het Italiaans, en of het om goederen, pestlijders, geesteszieken, overspelige nonnen, … ging, alles en iedereen werd op een eiland gedropt, geïsoleerd.
Maar het moet niet altijd werken zijn, la villegiatura, de vakantieperiode of vakantieverblijf kent zijn oorsprong in de 16de eeuw toen Venetië begon uit te breiden naar en op het vasteland. Prachtige villa’s bouwde men er en zo ontstond de cultuur van de villa’s. Rijke Venetianen bleven hun stad in de zee trouw, tenzij ze anders gedwongen werden. De villa’s op de buiten leenden zich voor een rustperiode tijdens de warme zomermaanden, wanneer het in het historische centrum bijna niet te harden was. Hun vakantieuitstap werd de villegiatura. Niet alleen het buitengevoel, ook de talrijke kunstwerken in de villa’s waren en zijn een aantrekkingspunt. Palladio, Veronese, Tiepolo, namen die klinken als klokken lieten er hun kunstsporen na.
Arrividerci, alla prossima. Of gewoon: ciao!
