Oorsprong van de Aglianico
De wijnranken Aglianico, met hun originele naam Hellenica, Helleens- Grieks in het Italiaans, werden door de Griekse kolonisten in de zevende eeuw v.Chr. naar Italië gebracht ten tijde van de stichting van Cuma, de eerste Griekse stad in Italië. Getuigen van de wijnbouw in de oudheid zijn de archeologische vondsten, zoals een Romeinse wijnpers die werd teruggevonden in de streek van Rionero in Vulture.
De Romeinen noemden de druiven Ellenico en gebruikten ze om de kwaliteit van hun wijn Falerno te verbeteren, een wijn die heel geliefd was bij de dichters van die tijd die zijn kwaliteiten prezen in hun werken. De wijn is en blijft een bron van inspiratie en de wijngaarden leren je het terroir stap voor stap kennen.
Kastelen, kloosters, pittoreske dorpjes, verhalen van bandieten en dichters, keizers en tempeliers, een reis in de verborgen hoekjes van de regio verveelt nooit en haar wijn is een trouwe alomtegenwoordige reisgezel die je niet zelden uitnodigt op een onverwacht rendez-vous in mysterieuze grotten. De grotten zijn in deze streek met elkaar verbonden en ontwikkelen zich vanuit kleine pleintjes, de ‘Facile’, typisch voor de plaatselijke architectuur in de vorm van een hoefijzer, een soort bekken in de tufsteen om het regenwater te verzamelen. Op deze suggestieve ondergrondse routes rijpen de wijnen in vaten van Frans eikenhout in een uitzonderlijk natuurlijk milieu.
De indrukwekkende grotwoningen van Matera laten dikwijls de talrijke andere grotten in de schaduw maar wie van een goed glas wijn met een vleugje mysterie houdt, moet zeker een bezoek brengen aan de Via delle Cantine in Acerenza, het stadje van de Heilige Graal, waar zich de antieke grotten bevinden die in de rotsen werden gegraven voor de bewaring van de Aglianico. Het is geen toeval dat ook in het dorpje Barile, op een heuvel doorboord met grotten gegraven in de tufsteen, amforen in terracotta werden teruggevonden met een lange, brede hals en verticale handvatten. Ze werden door de Romeinen gebruikt om de volle rode wijn naar de hoofdstad Rome te laten brengen.
Wijn inspireert en de nostalgie van het mythische, het epische, het onuitgesproken van de Aglianico hebben ook de cineast Pier Paolo Pasolini getroffen, die in de “Sheshë”, een heuvelachtig massief doorboord met tientallen fascinerende grotten ten noorden van het dorpje Barile, een perfecte omgeving vond voor enkele scènes van zijn film ‘Het Evangelie volgens Matteus’. In de vijftiende eeuw vestigde zich hier een groep Albanese vluchtelingen, de arbereshe, een Italiaans-Albanese etnie, die ontsnapt waren aan de Ottomaanse heerschappij en ter plaatse tientallen grotten in de tufsteen groeven. Toen waren het grotwoningen, later en nu nog worden ze gebruikt voor de bewaring van de wijn omwille van de optimale condities met een constante temperatuur van 16 tot 18 graden.
Gastronomische tour
De Aglianico del Vulture wordt na de vinificatie voor de rijping in Franse eiken vaten hier tot rust gebracht, in de stille meanders van deze gedoofde vulkaan. In het vaderland van de Aglianico op de heuvels van de Vulture, zijn de begeleide degustaties in de tufsteengrotten niet te tellen. De dorpjes Acerenza, Rionero in Vulture, Venosa, Melfi, Rapolla, Barile, Forenza, Maschito, Genzano, Ripacandida en Ginestra wedijveren om de herinnering aan de regio onvergetelijk te maken. En wie even de wijntour wilt onderbreken, kan een fris glas bruisend mineraal water drinken dat hier rechtstreeks uit de bronnen stroomt.
Om een gastronomische tour te voltooien mag dan weer een degustatie van de extra vergine olijfolie Vulture Dop, van de kastanjes van Melfi, de schapenkaas van Filiano of de typische honing van Ripacandida zeker niet ontbreken. De laatste twintig jaar heeft de oenologische en gastronomische route naar de wijnkelders heel wat jongeren aangetrokken, die opgegroeid zijn tussen de most en de wijngaarden. De wijnen van de Vulture hebben de oude koele familiekelders, de talrijke grotten in de tufsteen van Barile en de antieke onderaardse tunnels van Rionero heroverd en de plaatselijke wijnhuizen nieuw leven ingeblazen en deze hun juiste prestigieuze plaats gegeven.
Kleine koning
In het historisch hart van de Aglianico del Vulture, in de Via delle Cantine van het dorpje Barile, in een herenhuis uit de 16e eeuw, bevinden zich de wijnkelders Basilisco, waar de vinificatie en de bewaring van de wijnen nog steeds in de grotten van de Sheshë gebeuren. ‘In haar wijnen condenseert Basilisco vandaag de geest van dit land, zijn eenvoudige maar immense rijkheid, zijn tijdloze traditie’, zo verwoordt deze wijnkelder de geschiedenis van de Aglianico.
Enkele van de wijnen: Basilisco DOC, betekent in het Grieks ‘kleine koning’ en verwijst naar de functie van gouverneur tijdens de Byzantijnse overheersing in Basilicata, het land van de Basileus, de koning. Het is een elegante robijnrode wijn met een lange afdronk van 100% Aglianico druiven. Teodosio DOC, neemt de naam van de Byzantijnse keizer, waarvan de beeltenis op een muntstuk van de vijfde eeuw staat, en meteen het symbool van deze wijnkelder is. Ook deze robijnrode wijn is gemaakt van 100% Aglianico druiven en heeft een mooi evenwicht en een volle aanhoudende afdronk.
Onze Vulture
We blijven in de streek van Barile, waar de onbetwiste patriarch en architect van de geschiedenis van de Aglianico del Vulture, Anselmo Paternoster, geboren in 1898 en ridder van Vittorio Veneto, in het begin van de vorige eeuw de eerste flessen Aglianico op de markt bracht. Bijna honderd wijnoogsten later blijft de familie Paternoster haar wijnen, ‘onze Vulture’ zoals ze die graag noemen, van druiventros tot druiventros, van generatie op generatie, met onverminderd enthousiasme en vakmanschap de wereld insturen met tal van nationale en internationale erkenningen. De nieuwe wijnkelders bevinden zich in de Valle del Titolo, op het landgoed Villa Rotondo van de familie in Barile.
Enkele van de wijnen: Don Anselmo, Aglianico del Vulture DOC, 100% Aglianico druiven, met een diepe robijnrode kleur en een complex bouquet, opgedragen aan de nagedachtenis van de grootvader Anselmo die beter dan wie ook de geschiedenis en de continuïteit van de familie in de Vulture verwoordt. Hij is uitstekend aan de dis, bij rood vlees of schapenvlees, maar kan ook best gedronken worden als meditatiewijn of in gezelschap van vrienden of een goed boek. Rotondo, Aglianico del Vulture DOC, 100% Aglianico druiven, waarvan de naam historisch verbonden is met de Contrada Rotondo, een van de meest suggestieve en begeerde plaatsen voor de wijnbouw van de Aglianico druiven. De wijn heeft een intense robijnrode purperen kleur en is met zijn sappige geconcentreerde smaak van frambozen uitstekend in het gezelschap van een vleesragoût, lamsvlees of oude kazen.
Wijnkelder van het jaar
De authentieke passie voor de wijnbouw heeft antieke wortels ook in de familie Giuratrabocchetti die sinds zeven generaties leven geeft aan de Cantine del Notaio, de Wijnkelders van de Notaris. “Ik was zeven jaar toen ik in de wijngaarden van mijn grootvader speelde” herinnert Gerardo, de huidige eigenaar. “En nu, na meer dan dertig jaar besef ik fier dat ik hier mijn wortels in de erfenis van mijn grootvader heb gevonden”. De Cantine del Notaio hebben talrijke belangrijke premies ontvangen en op Vinitaly 2018 werden ze erkend als de ‘Wijnkelder van het jaar’ van de gids “5StarWines the Book”. De Aglianico wijnen doen de Cantine del Notaio eer aan met namen zoals Il Repertorio Aglianico DOC of Il Sigillo Aglianico del Vulture DOC waarvan het jaar 2011 werd erkend als “De beste Rode van het Zuiden”. Een bijzonder degustatie gaat naar La Firma, Aglianico del Vulture DOCG 2012, 100% Aglianico druiven, die twaalf maanden in vaten van Frans eikenhout rijpt in de antieke grotten die ooit toebehoorden aan de Franciscanen. Een robijnrode wijn met een mooie structuur, met in de neus een complexe balans van zwart fruit, zoethout en johannesbrood, een volle smaak en een lange afdronk met zachte, elegante tannines.
Ook de Britse koninklijke familie weet de Cantine del Notaio te appreciëren en laat de flessen van 2012 degusteren op het cultureel festival van de literatuur, de muziek en de film op Blenheim Palace. De Aglianico met zijn sterke persoonlijkheid is goed vertegenwoordigd in de culturele tradities van de regio en geeft niet zelden aanleiding tot suggestieve initiatieven.
Zo werd in de zestiende-eeuwse grotten van Rionero in Vulture een grote kerststal gecreëerd, die vorm geeft aan het complexe patrimonium van het land, aan de geschiedenis en de mensen van Basilicata. Het is het verhaal van de protagonisten die leven aan de voet van de stille reus, de Vulture, en de bezoekers uitnodigen deel te nemen aan hun werk, hun gedachten, hun momenten van vreugde en verdriet, hun eeuwenoude passie voor hun kostbare robijnrode wijn, de Aglianico del Vulture. Een uitnodiging waaraan je moeilijk kunt weerstaan op een gastronomische en culturele ontdekkingsreis langs de wijngaarden op de hellingen van de Vulture, vertrekkend vanuit Rionero en Barile verder naar de rode gronden van Maschito en Venosa.
Historische wijnkelders :
BASILISCO
Via delle Cantine 22
85022 Barile
AZIENDA VINICOLA PATERNOSTER
Contrada Valle del Titolo
85022 Barile
CANTINE DEL NOTAIO
Via Roma 159
85028 Rionero in Vulture
Een aangenaam gastronomisch uurtje in:
RISTORANTE FRANCESCA
Vic. Bruno Buozzi 9
75100 Matera
RISTORANTE BACCANTI
Via San’Angerlo 58-61
75100 Matera
RISTORANTE FRANCESCA
Vic. Bruno Buozzi 9
75100 Matera
