Milaan is voor Italië een echte motor van de economie. Het is dan ook Italiës tweede grootste stad. Op het plein voor de Duomo is het in alle seizoenen bijzonder druk, en dat geldt voor heel wat andere wijken. Hoe komt de Milanees tot rust? Taste Italy wilt je laten kennismaken met enkele oases van rust en groen in een hectische stad. Vandaag: de Giardini Pubblici Indo Montanelli.
Op een kwartiertje stappen ten noordoosten van de Duomo van Milaan vind je de Giardini Indro Montanelli. Zo heet het park sinds 2002, want daarvoor ging het door het leven met de eenvoudige naam Giardini Pubblici of Giardini di Porto Venezia. Je bent meteen in het oudste openbare groen van de stad Milaan, want het bestaat sedert 1784.
Hoe kwam het park tot stand? In de tweede helft van de 18e eeuw was het gebied eigendom van de familie Dugnani. Het bestond voornamelijk uit akkerland, dat werd geïrrigeerd door een aantal kanalen die later werden gesloten. Het gebied bevatte ook de gebouwen van twee voormalige kloosters (het San Dionigi en het Carcanine klooster) die hun activiteiten hadden gestaakt onder de Oostenrijkse overheersing.
In 1780 gaf Ferdinand, hertog van Breisgau, die van 1771 tot 1796 onderkoning van Milaan was, architect Giuseppe Piermarini de opdracht om het gebied te renoveren en er een stadspark aan te leggen. De werken werden voltooid tussen 1782 en 1786. Pittig detail: men gebruikte voornamelijk gevangenen die een levenslange gevangenisstraf uitzaten als mankracht. Piermarini’s ontwerp was grotendeels beïnvloed door de principes van de Verlichting, met rationeel gebruik van de ruimte. Deze vindt je terug in Franse formele tuinen, met geometrische bloembedden en grote, met bomen omzoomde paden. Die waren gerangschikt zodat er aangename perspectivische effecten ontstonden.
Tussen 1856 en 1862 ontwierp landschapsarchitect Giuseppe Balzaretto de uitbreiding langs de westkant van de tuinen. Hij baseerde zich op het Engelse landschapsparkmodel met kunstmatige heuvels, roeken en meren. In deze fase van het park integreerde hij het Palazzo Dugnani in het park, en hij voegde eveneens het Padiglione del Caffè toe. Deze werken werden pas voltooid na de eenwording van Italië.
Dierentuin
In de 19e eeuw richtte men er het Natuurhistorisch Museum op. Dat ging hand in hand met een aantal dierenattracties, zoals volières en tentoonstellingen met herten, apen en een giraf. Deze attracties zouden later leiden tot het ontstaan van de dierentuin van Milaan. Je hoeft er nu niet meer naar te zoeken: de dierentuin hield op te bestaan in 1992. Sommige van de populairste dieren van de dierentuin werden wel opgezet en stelt men tentoon in het Natuurhistorisch Museum. Enkele structuren van de dierentuin zijn bewaard gebleven.
Verschillende monumenten en toeristische attracties liggen in het park. Opmerkelijke gebouwen zijn het Ulrico Hoepli Planetarium (ontworpen door architect Pietro Portalupi in 1929), het Natuurhistorisch Museum (1892, Giovanni Cerutti), het 17e-eeuwse Palazzo Dugnani en het eclectische Padiglione del Caffé van architect Giuseppe De Finetti.
In 2002 richtte men een standbeeld op van Indro Montanelli, toen het park werd hernoemd naar deze populaire journalist en schrijver. Montanelli bracht elke ochtend wat tijd door in het park om te ontspannen voordat hij naar de nabijgelegen kantoren van zijn krant, Il Giornale, ging. Montanelli werd ook in zijn benen geschoten door de terroristische groep Brigate Rosse op 2 juni 1977. Precies op de plek waar dit gebeurde, richtte men zijn standbeeld op.
Wie was die journalist Montanelli precies? Indro Alessandro Raffaello Schizogene Montanelli was een Italiaanse journalist, historicus en schrijver. Hij was een van de vijftig World Press Freedom Heroes volgens het International Press Institute. Tegelijk is hij ook een niet geheel onbesproken figuur.
Indro Montanelli
Montanelli was vrijwilliger in de Tweede Italiaans-Ethiopische Oorlog en oorspronkelijk een bewonderaar van Benito Mussolini’s dictatuur. Dat veranderde in 1943 toen hij zich aansloot bij de liberale verzetsgroep Giustizia e Libertà. Hij werd ontdekt en samen met zijn vrouw gearresteerd door de nazi-autoriteiten in 1944. Men veroordeelde hem ter dood veroordeeld door een vuurpeleton. De dag voor zijn geplande executie kon hij vluchten naar Zwitserland dankzij de interventie van een dubbelagent van de geheime dienst.
Na de Tweede Wereldoorlog onderscheidde Montanelli zich decennialang als een overtuigd conservatieve columnist. Zoals eerder aangehaald, probeerde de terreurgroep Brigate Rosse hem te vermoorden in 1977.
Montanelli was een populair romanschrijver en historicus, vooral bekend om zijn monumentale Storia d’Italia (Geschiedenis van Italië) in 22 delen. Hij werkte vele jaren als redacteur van Silvio Berlusconi-eigen krant il Giornale, maar was tegen Berlusconi’s politieke ambities, en stopte als redacteur van il Giornale in 1994.
In de nasleep van de Black Lives Matter protesten in 2020 kwam Montanelli postuum onder vuur te liggen vanwege zijn vroege racistische opvattingen en acties. Toen hij voor het fascistische tijdschrift Civiltà Fascista werkte, schreef Montanelli veel artikelen waarin hij racistische ideeën uitte. Hij verdedigde daarin de superioriteit van het blanke ras en steunde kolonialistische idealen. Toen hij tijdens de Ethiopische oorlog in Italiaans Ethiopië gestationeerd was, trouwde Montanelli met een 12-jarig Eritrees meisje. Dat was in die periode gebruikelijk en gekend onder de term madamato. Het wasgebruikelijk dat een Italiaans burger (meestal maar niet uitsluitend militairen) om een tijdelijke relatie more uxorio (Latijn voor “maritaal gebruik”) aan te gaan met een lokale vrouw die dan madama werd genoemd. Vanwege deze episode in Montanelli’s leven bekladden demonstranten een standbeeld dat in Milaan voor hem was opgericht.
Geniet vooral van het groen, de rust en de mooie gebouwen om je heen!
Bekijk de andere afleveringen van deze serie:
Orto Botanico di Brera
Cimitero Monumentale
Parco degli Alberi
Biblioteca Nazionale Braidense
