Dat er in de regio Lazio schitterende kloosters liggen is niet zo vreemd, we zijn tenslotte in de omgeving van Rome. Vlakbij het stadje Subiaco vinden we het Monastero di San Benedetto, ook Santuario del Sacro Speco genoemd. De Sacro Speco is een grot waarin Benedictus van Norcia, de stichter van de benedictijner orde en de grondlegger van het kloosterwezen in Italië, in zijn jonge jaren als kluizenaar heeft gewoond. We hebben het dan over de 6e eeuw.
Bovenop de grot werd in de 12e eeuw de zogenaamde onderkerk met het klooster gebouwd en twee eeuwen later werd daarop de bovenkerk geconstrueerd. Hoewel er dus sprake is van verschillende bouwperiodes, biedt het geheel toch een harmonieuze aanblik. Met zijn ongewone vorm rijst het klooster op tegen een enorme, gekromde rotswand van de Monte Taleo, ondersteund door negen gigantische bogen. Het leunt tegen de berg en lijkt wel uit de rots gegroeid.
Binnen in het Monastero vinden we een labyrint van kerken, kapellen en vertrekken, sommige uitgehouwen in de rotsen. Wanden, plafonds en gewelven van nagenoeg alle ruimtes zijn gedecoreerd met fresco’s, en ook die stammen uit diverse periodes: Byzantijnse, uit de 8e eeuw, werken van de Magister Consolus (een man van wie verder niets bekend is) uit de 13e eeuw en fresco’s uit de school van Siena, 14e en 15e eeuw. Ook is er een portret te zien van Franciscus van Assisi, van wie beweerd wordt dat het om een natuurgetrouwe afbeelding gaat. Franciscus verbleef in 1223 in het klooster.
Over het verblijf van Benedictus in Subiaco doen allerlei prachtige legendes de ronde. Per saldo kunnen we daaruit opmaken dat het hem in deze episode niet erg voor de wind ging. Nadat hij zijn intrek in de grot had genomen, bracht hij daar drie jaar door om te bidden en om te strijden tegen de vleselijke verleidingen die hem kwelden. Op een nacht droomde hij van een meisje dat hij had leren kennen in Norcia. Dit visioen bracht hem zo van zijn stuk, dat hij naakt in een bosje brandnetels sprong, waarop die prompt in rozen veranderden.
Het nieuws omtrent dit wonder baarde zoveel opzien, dat men hem vroeg om de leiding over een kluizenaarsgemeenschap in Vicovaro op zich te nemen. Benedictus voerde er zo’n strenge discipline in, dat de monniken besloten om hem te vermoorden. Toen deze samenzwering aan het licht kwam keerde Benedictus weer terug naar Subiaco en stichtte daar maar liefst twaalf kloosters. In een ervan ging hij zelf wonen. Benedictus’ initiatieven vielen niet in goede aarde bij de dorpspriester, een zekere Fiorentius, die het werk van de heilige probeerde te saboteren door gif in zijn brood te stoppen. Ook deze tweede aanslag mislukte: in plaats van Benedictus at een kraai het brood op.
Omdat het hem maar niet lukte om zich van Benedictus te ontdoen smeedde Fiorentius het plan om de monniken in het verderf te storten door een striptease in de tuin van het klooster te organiseren. Zeven jongedames deden aan de voorstelling mee. Na de confrontatie met dit optreden besloot de latere heilige de aftocht te blazen. Maar voor hij ervandoor ging, wilde hij nog een laatste wonder verrichten, dit keer ten koste van Fiorentius. De pastoor was, om beter te kunnen genieten van het schouwspel van Benedictus’ vertrek, op een balkon gaan staan. Zijn uitzichtpunt stortte plotseling in en hij raakte bedolven onder het puin. Tot zo ver de wonderbaarlijke verrichtingen van Benedictus.
Vlakbij de Sacro Speco ligt het al even bezienswaardige klooster van Santa Scolastica. Het is genoemd naar de zus van Benedictus, stichteres van de vrouwelijke tak van de Benedictijnen. Daarover een andere keer.
