Castello di Avio, ook Castello di Sabbionara genaamd, is een van de oudste en belangrijkste kastelen van Trentino-Alto Adige. Nooit van gehoord? De kans is groot dat je er al eens langs bent gereden op weg naar een bestemming in Italië. Sterker nog, wanneer je vanuit Verona richting Brennerpas rijdt, zie je het kasteel vanaf een kilometer of tien vóór het stadje Avio minutenlang recht voor je neus liggen, precies in het verlengde van de autoweg.
Het castellum ava wordt voor het eerst genoemd in bronnen uit de 11e eeuw, maar zou best al ouder kunnen zijn. Vanaf de 12e eeuw is de burcht bezit van de familie Castelbarco, leenmannen van de bisschop (!) van Trento. Daarna gaat het kasteel diverse keren in andere handen over, onder andere van de Republiek Venetië en Habsburgse keizers, om in de 17e eeuw terug te keren naar de Castelbarchi.
Het tegen een decor van bergen prachtig gelegen kasteel heeft door de vele uitbreidingen en aanpassingen in de loop van de eeuwen een uitgestrekte en ingewikkelde plattegrond gekregen. Binnen het complexe murenstelsel vinden we torens, passages, overdekte doorgangen, poorten, terrassen, wachtverblijven, een kapel, een palazzo baronale en last but not least de machtige mastio, de donjon, die met zijn eigenaardige vorm al sinds de 11e eeuw fier overeind staat. Hoe het allemaal precies in elkaar zit is te ingewikkeld om uit te leggen en zelf snap ik het trouwens ook niet precies.
De burcht is deels een ruïne, maar sommige onderdelen staan nog behoorlijk overeind. Behalve als machtig bouwwerk is Castello di Avio interessant vanwege de talloze fresco’s die het binnen de muren herbergt. Er zijn er ooit veel meer geweest, maar de schilderingen die resteren maken een bezoek alleszins de moeite waard. Zo vinden we op de vierde verdieping van de donjon de Sala d’Amore, met fresco’s van rond 1300. Die hebben niet alleen een respectabele leeftijd, maar ook de thematiek is bijzonder. Fresco’s uit die tijd tonen namelijk bijna altijd religieuze voorstellingen, maar hier zien we profane, wereldlijke onderwerpen voorbij komen, ontleend aan het dagelijks leven en aan de hoofse liefde. Dat laatste thema was populair in de zang- en dichtkunst (denk aan troubadours en minneliederen), maar dook later sporadisch ook in de figuratieve kunst op, zoals hier dus.
Hoe mooi is wel niet deze liefdeskus?
De fresco’s in de Sala d’Amore, die opvallen door het gebruik van heldere kleuren, zijn waarschijnlijk het werk van de verder niet bekende kunstenaar die ook schilderingen heeft aangebracht in de Dominicanerkerk van Bolzano. Een ander type fresco’s, enkele decennia later vervaardigd door een eveneens onbekende schilder, vinden we in de Casa delle Guardie. Hier zien we taferelen die te maken hebben met de krijgskunst en de leerschool die iemand moest doorlopen om ridder te worden.
Het kasteel is in 1977 door gravin Emanuela di Castelbarco geschonken aan de FAI, de private instelling voor monumentenzorg in Italië. Een verstandige beslissing, want wat moet je anders met zo’n complex? De FAI zorgt er goed voor en maakt het de bezoeker ook aangenaam. Zo kun je in een restaurantje binnen de muren genieten van een prima lunch en een goed glas wijn.
Castello di Avio is te bereiken vanaf de Autostrada del Brennero, afslag Ala/Avio. Je bent er binnen tien minuten. Houd er rekening mee dat het sterk geaccidenteerde terrein absoluut niet geschikt is voor mensen die minder mobiel zijn.
