Spritz of Spriss of Spriz komt van het Duits “spritzen”, besprenkelen, bespuiten.
De drank ontstond onder de Oostenrijkse heerschappij, de buitenlanders waren de hogere alcoholgraad van de lokale wijnen niet gewoon en vroegen om er wat water bij te “spritzen”. Oorspronkelijk was het wijn die met water verdund werd, en zo gaat het gerucht dat een Spritz macchiato was ‘verbeterd’ door er een beetje bitter aan toe te voegen.
Andere bronnen beweren dat het gebruik al langer in voege was, en zou dateren uit de Middeleeuwen of zelfs uit de tijd van de Romeinen.
Het leukste verhaal vind ik nog altijd het volgende. Een apotheker uit Padua had een alcoholisch extract gemaakt van sinaasappel en verwerkt in een likeur, de Aperol. De Venetianen onthaalden dit met open armen, zo konden ze hun ombra (glaasje witte wijn) nog een extra alcoholische toets geven. De Oostenrijkers, zoals hierboven aangegeven, waren daaraan niet gewend en geboden de Venetianen hun drankje te verdunnen, en zo zou de Aperol Spritz aan zijn samenstelling gekomen zijn: een derde Aperol, een derde witte wijn en een derde spuitwater. Voor het spuitwater werd Acqua di Selz gebruikt, sterk bubbelend omdat het gas wordt toegevoegd op moment van bereiding.
Het verdunnen van de drank was ook een voordeel voor de dames van adel die zo een tikkeltje glamour aan hun drank konden toevoegen.
Zoals alles is ook de Spritz in de loop der tijd geëvolueerd. Naast Aperol kan je tegenwoordig kiezen uit meerdere soorten likeur als toevoeging. Bitter, Campari of Select, dit laatste quasi exclusief in Venetië, zodat sommigen beweren dat dit de enige echte Spritz is. Maar ook China Martini of Cynar maken graag deel uit van dit drankje.
Hoewel gelijke delen van elk de regel zou zijn, wordt ook hierin gevarieerd van stad tot streek, van bar tot bar. Vervang de witte wijn door Prosecco en je hebt een ‘Spritz royal’. Afwerken kan met een grote olijf, een schijfje sinaasappel of citroen en een paar blokjes ijs.
In sommige bars kan je in de zomer een “Spritz bianco” bestellen, ofwel witte wijn verdund met spuitwater, een dorstlesser waar je minder snel dronken van wordt.
De arsenalotti, de botenbouwers uit het Arsenaal, werden door de overheid extra in de watten gelegd. Ze kregen financiële voordelen, hadden een vorm van gewaarborgd inkomen in geval van ziekte, werden uitgekozen als bewakers van de Maggior Concilio en waren ook de roeiers van de Bucintoro, het gouden schip van de Doge bij officiële gelegenheden.
Ze werden daarenboven dagelijks in de watten gelegd. Ze kregen in de loop van de namiddag een ‘merenda’ een tussendoortje, een versnapering om op krachten te komen van de inspanningen van de dag. Brood met een glas rode wijn, dat in de zomer vervangen werden door een cracker vergezeld door een drankje bestaande uit wijn, aangelengd met vers putwater, de voorloper van de Spritz, vijf eeuwen voor de komst van de Oostenrijkers in de Dogenstad!
Wie Venetië bezoekt zonder te genieten van hèt lokale aperitief is niet echt in Venetië geweest. Salute!
