Als Turijn al met een gebouw wordt vereenzelvigd, is het wel de 19e eeuwse Mole Antonelliana. Al was het maar omdat je het in je broekzak terugvindt als beeltenis op de Italiaanse stukjes van 2 eurocent. Of omdat het opgenomen werd als logo van de Olympische Winterspelen 2006.
Synagoge
De originele functie wel erg grondig gewijzigd, want de Mole moest eigenlijk een synagoge worden. Ze zou gefinancierd worden door de Joodse gemeenschap. Die had er 250.000 lire voor veil om Turijn zijn “landmark” te geven. Architect Alessandro Antonelli had net werken aan de Basilica San Gaudenzio in zijn geboortestad Novarra voltooid. Hij beloofde dat hij voor 280.000 lire zo’n gebouw kon neerpoten. Enkele door hem voorgestelde wijzigingen vielen niet in de smaak van de Joodse gemeenschap omwille van de hogere kost en langere bouwtijd. Het was intussen 1864. Turijn was net zijn status van hoofdstad van het eengemaakte Italië kwijtgespeeld, en daarmee ook zijn prestige.
Men legde de bouw van de synagoge stil in 1869 met een voorlopig dak. In 1873 herbegonnen de werken, maar in 1876 vond de Joodse gemeenschap het welletjes en trok zich definitief terug als bouwheer. De kostprijs was toen al opgelopen tot 692.000 lire, ruim het dubbele van het originele budget. En dat voor een gebouw dat verre van voltooid was!
Nieuwe bestemmingen
Met de stad sloot men een akkoord. Op een stuk grond van de stad bouwde men in geen tijd een synagoge. De Mole werd verder gebouwd ter ere van koning Vittorio Emmanuele II. Ondanks alle problemen is de naam van de schepper van het gebouw, architect Antonelli, vereeuwigd in de naam ervan: Mole Antonelliana.
Tussen 1908 en 1938 huisvestte de Mole het Museo del Risorgimento. Sinds 2000 vind je er het Museo del Cinema terug. Kom je op een mooie dag in de via Montebello voor een bezoek aan het filmmuseum, laat je niet afschrikken door een ellendig lange wachtrij. Ook wij wilden op onze stappen terugkeren om geen uur in de hete zon te staan. Tot we merkten dat de mensenmassa niet stond te wachten voor het filmmuseum, maar voor een ritje in de panoramische lift. Deze brengt je tot in de nok van het dak van het 167 m hoge gebouw. Gedeeltelijk beweegt de volledig glazen lift zich centraal door de koepel van het gebouw zonder schijnbaar ergens aan vast te hangen. Niet bepaald een aanrader voor mensen met hoogtevrees. Voor alle doorstane emoties onderweg krijg je wel als beloning een prachtig zicht op de stad en de omliggende bergen.
Het filmmuseum zelf is overigens de moeite waard. De eerste etage biedt een overzicht van de evolutie van het bewegende beeld, met magische lantaarns en dergelijke. De andere etages bieden thematisch opgebouwde ruimtes met veel interactiviteit. In de centrale ruimte neem je plaats in een van de vele ligzetels om naar oude filmfragmenten te zien, of wandel je langs de koepelwanden – eens te meer niet voor gevoelige zielen met vertigo – voor nog meer (Italiaanse) filmgeschiedenis. Bij minder goed weer een aanrader voor jong en oud.
Lees elders over de Torre Littoria in Turijn.